تأملی بر استثنائات مسئولیت مدنی دولت در نظام حقوقی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

2 استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه شیراز،, شیراز, ایران

3 دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

دشواری‌های اداره امر عمومی، برخورداری دولت از برخی امتیازات ویژه اقتداری را به همراه داشته است. از آن‌جا که بازتعریف نقش دولت و ارتباط آن با شهروندان، تضمین‌کننده حقوق و آزادی‌های شهروندان خواهد بود، حدود پاسخ‌گویی این شخصیت حقوقی نیز به تناسب افزایش اقتدار گسترش یافته است. لزوم تبعیت مسئولیت مدنی دولت و نهاد‌های عمومی از قواعد ویژه را به شایسته‌بودن برقراری توازن میان حمایت از منافع شهروندان و حراست از اقتدار اداره و حرکت آن برای تحقق و نیل منفعت عمومی جامعه نسبت می‌دهند. با این وجود، دولت در تمامی اوقات مسئول شناخته نمی‌شود و بنا بر اقتضائات خاص حکمرانی، در برخی موارد ورود ضرر به شهروندان، جبران خسارات وارده از دولت انتظار نمی‌رود. از طرف دیگر، اهمیت تداوم زندگی اجتماعی و حفظ نظم عمومی جامعه، پادرمیانی دولت را برای بازگرداندن اوضاع به حال سابق را ایجاب می‌نماید. از آن‌جا که نمونه‌های مصونیت از مسئولیت، محدود و موردی است، در نتیجه تعمق در موضوع، به نظر می‌رسد بتوان برخی حوزه‌های حکمرانی را حوزه مصونیت دولت از مسئولیت و قوه قاهره و ضرورت حفظ هم‌بستگی اجتماعی را از جمله نمونه‌های مسئولیت نسبی دولت دانست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Scrutiny of Government Exemption from Civil Liability in Iran Legal System

نویسندگان [English]

  • Maryam Rostami 1
  • Mohammad Emami 2
  • Mojtaba Vaezi 3
1 Shiraz, iran
2 Professor of Law Faculty of Law and Political Science. Shiraz University, Shiraz. Iran
3 Associate Prof., Faculty of Law and Political Science ,Shiraz University, Shiraz, Iran
چکیده [English]

The requisite of public administration and complexities of governance result in ad hoc privileges for governments in some particular conditions. Depiction of government place in a legal system and deliberation of its liability borders eventuate in responsibility extent recognizing proportional to administration power enhancement. Based on a bilateral relation among administration and civilians the more responsible government is, the more freedom will be guaranteed. Jurists ascribe adherence of government’s civil liability rules from a specific system to balance making efforts for supporting public interest and protecting administration authorities simultaneously. However, in some cases which incurring a loss governments will not be known liable according to peculiar governance expediency. On the other hand, continuation of social life and importance of public order retaining need to government intercede on restitution. Whereas exemption zones are not numerous, we can talk about absolute exemption in some scopes of governance and limited ones in others.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: Government exemption
  • Government civil liability
  • Good governance

مراجع

. امامی، محمد؛ استوارسنگری، کورش، حقوق اداری، ج ۱ و ۲، تهران: میزان، ۱۳۹۰، چ ۱۴.
۲. زرگوش، مشتاق، مسئولیت مدنی دولت، ۲ ج، تهران: ۱۳۸۹، میزان.
۳. زولر، الیزابت، درآمدی بر حقوق عمومی، برگردان: سید مجتبی واعظی، تهران: جاودانه (جنگل)، ۱۳۹۱.
۴. گرجی ازندریانی، علی‌اکبر، حقوقی‌سازی سیاست، تهران: خرسندی ۱۳۹۵، چ ۲.
۵. انصاری، باقر، مبانی مسئولیت مدنی دولت از قرن ۱۹ تا عصر حاضر، در تکاپوی حقوق عمومی، تهران: جنگل، ۱۳۹۴،  چ۲، صص ۳۸۹ تا ۴۲۰.
۶. زارعی، محمدحسین و محمودی، جواد، تحولات مربوط به قلمرو بازنگری قضایی در پرتو رویه‌های قضایی انگلستان و فرانسه، تحقیقات حقوقی،۱۳۹۰، ش ۵۵، صص ۸۸ تا ۱۱۳.
۷. زرگوش، مشتاق، مسئولیت مدنی دولت در بلایای طبیعی، رفاه اجتماعی، ۱۳۸۵، ش ۲۳ صص ۳۰۳ تا ۳۲۰.
۸. زرگوش، مشتاق، مبانی نظری مصونیت و مسئولیت در مسئولیت مدنیدولت، حقوق عمومی، ۱۳۸۸، ش ۵، صص ۷۱ تا ۹۰.
۹. صلح‌چی، محمدعلی و درگاهی، رامین، بررسی ماهیت حقوق همبستگی، حق جمعی یا فردی، پژوهش حقوق عمومی، ۱۳۹۲، ش ۴۱، صص ۱۴۳ تا ۱۶۸.
۱۰. مدنیان، غلامرضا، امکان یا امتناع تبیین نظم عمومی در حقوق، پژوهش‌های حقوق تطبیقی، ۱۳۹۰، ش ۳.
۱۱. مرکز مالمیری، احمد و وکیلیان، حسن، مقدمه‌ای بر  فلسفه قانون‌گذاری: در تکاپوی ارتقاء کیفیت قانون، پژوهش حقوق عمومی، سال ۱۸، تابستان ۱۳۹۵، صص ۲۹ تا ۵۴.
۱۲. واعظی، سیدمجتبی، گستره مفهومی قوه مجریه در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، مجموعه مقالات اولین همایش ملی قوه مجریه در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات معاونت حقوقی ریاست جمهوری، ۱۳۹۲.
۱۳. واعظی، سیدمجتبی، عمل حاکمیت در حقوق اداری ایران، مطالعات حقوقی، دوره ۷، ۱۳۹۴، ش ۲، صص ۱۹۹ تا ۲۲۰.
14. Ackerman. S. (2011). Comparative Administrative law.UK: Edward Edgar Publishing.
15. Cane. P. (2011). Administrative law. Oxford: Oxford University Press.
16. Endicott. T. (2011). Administrative law. Oxford: Oxford University Press.
17. Shortell. C. (2008). Rights, remedies and the impact of state sovereign immunity. NY: State University of New York Press.
18. Stott. D. & Felix. A. (1997). Principles of Administrative law. UK: Cavendish Publishing Limited.
19. Tierney. W. (2006). Governance and the Public Good. NY: State University of New York press.
20. Bell. J. (2006). Governmental liability, Some Comparative Reflections: http://indret.com
 
فصلنامه علمی پژوهش های نوین حقوق اداری
دوره 3، شماره 6 - شماره پیاپی 6
سال سوم، شماره ششم ، بهار 1400
فروردین 1400
صفحه 11-34

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 23 دی 1399
  • تاریخ بازنگری: 04 اردیبهشت 1400
  • تاریخ پذیرش: 02 اسفند 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار