نظارت‌ بر مصوبات شورای عالی فضای مجازی در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه حقوق عمومی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

2 حقوق عمومی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

10.22034/mral.2022.549602.1286

چکیده

با گسترش فزاینده استفاده از اینترنت و فضای مجازی، کشورهای متعددی درصدد سامان‌دهی فضای مجازی برآمدند. در این راستا، شورای عالی فضای مجازی در سال 1390 با حکم مقام معظم رهبری به منظور تصمیمگیری و سیاستگذاری در عرصه فضای مجازی در ایران تاسیس شد. این شورا در سالهای گذشته قواعد حقوقی متعددی را در عرصه فضای مجازی به تصویب رسانده است. با توجه به صلاحیت‌های گسترده شورای عالی فضای مجازی در تدوین مقررات الزامآور و ایجاد حقوق و تکالیف متعدد برای شهروندان، این مقاله در پی آن بوده تا به این سوال پاسخ دهد که ضرورت، موانع و طرق ممکن جهت نظارت بر مصوبات شورای عالی فضای مجازی در نظام حقوقی ایران کدام‌اند؟ در پژوهش حاضر، در قالبی توصیفی-تحلیلی این نتیجه به دست آمد که هرچند عواملی همچون مبهم بودن ماهیت مصوبات شورای عالی فضای مجازی و الزامی نبودن انتشار مصوبات این شورا، مانع نظارت‌ بر مصوبات شورای عالی فضای مجازی هستند، اما با رفع این موانع و توجه به ضرورت نظارت بر این مصوبات باید زمینۀ نظارت مردم، فقهای شورای نگهبان، مقام رهبری و دیوان عدالت اداری بر مصوبات این شورا را فراهم کرد و رویه‌های خلاف این یافته، نیازمند اصلاح هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Monitoring the approvals of the Supreme Council of Cyberspace in the legal system of the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • kosar Pirniya 1
  • mohammadamin abrishamirad 2
1 Public Law Department. Human Science Faculty. Semnan University. Semnan. Iran.
2 Public Law, Human science Faculty, Semnan University, Semnan, Iran
چکیده [English]

With the increasing use of the Internet and cyberspace, several countries decided to organize cyberspace. Hence The Supreme Council of Cyberspace was established in 2011 by the decree of Ayatollah Khamenei for decision-making and policy-making in the field of cyberspace. In recent years, the council has adopted several legal rules in the field of cyberspace. Given the extensive powers of the High Council of Cyberspace in formulating binding regulations and creating various rights and duties for citizens, this article seeks to answer the question of the necessity, obstacles and possible ways to monitor the decisions of the High Council of Cyberspace in What is the legal system of Iran? In the present study, in a descriptive-analytical format, it was concluded that although factors such as the ambiguity of the nature of the decisions of the High Council of Cyberspace and the necessity of publishing the resolutions of this council, prevent monitoring the decisions of the High Council of Cyberspace, but by removing these obstacles and Considering the need to monitor these resolutions, the people, the jurists of the Guardian Council, the Supreme Leader and the Court of Administrative Justice should provide the ground for monitoring the resolutions of this council, and the procedures contrary to this finding need to be corrected.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cyberspace
  • Supreme Council of Cyberspace
  • Approvals of the Supreme Council of Cyberspace
  • Being in the rule of law. Court of Administrative Justice
اخوان کاظمی، بهرام، نظارت در نظام اسلامی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1391.
امامی، محمد و کورش استوارسنگری، حقوق اداری (جلد 1)، تهران: میزان، 1395.
امامی، محمد و کورش استوارسنگری، حقوق اداری (جلد 2)، تهران: میزان، 1393.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، تهران: گنج دانش، 1387.
دانش‌پژوه، مصطفی، منابع حقوق، تهران: جنگل، 1391.
زولر، الیزابت، درآمدی بر حقوق عمومی؛ مطالعه تطبیقی بنیادهای حقوق آلمان، فرانسه، انگلستان و امریکا، ترجمه: سید مجتبی واعظی، تهران: جاودانه جنگل، 1388.
طباطبایی مؤتمنی، منوچهر، حقوق اداری، تهران: سمت، 1395.
علامه حلی، حسن بن یوسف، مبادی الاصول الی علم الاصول، تهران: المطبعه العلمیه، 1360.
عمید زنجانی، عباس‌علی و ابراهیم موسی‌زاده، نظارت بر اعمال حکومت و عدالت اداری، تهران: دانشگاه تهران،
غمامی، محمدمهدی، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی ایران، 1390.
کاتوزیان، ناصر، مقدمه علم حقوق و مطالعه نظام حقوقی ایران، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1392.
مدنی، سید جلال‌الدین، حقوق اداری (جلد 1)، تهران: پایدار، 1387.
میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمدحسن، القوانین ‌الحکمه فی الاصول المتقنه، بیروت: دارالمحجه البیضاء، 1431.
موسی‌زاده، رضا، حقوق اداری (1ـ2)، تهران: میزان، 1389.
نایینی، محمدحسین، تنبیه‌الامه و تنزیه‌المله، با توضیحات: سید محمود طالقانی، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1386.
هاشمی، سید محمد، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران (اصول و مبانی کلی نظام)، تهران: میزان، 1394.
مقاله
الهام، غلام‌حسین و سید مصطفی میرمحمدی میبدی، «بررسی تداخل مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی با مصوبات مجلس شورای اسلامی، دولت و مجمع تشخیص مصلحت نظام»، پژوهش‌نامه حقوق اسلامی، سال چهاردهم، شماره 1 (پیاپی 37)، 1392، صص 178-155.
پروین، خیرالله و محمدامین ابریشمی‌راد، «سازوکار مطلوب نظارت فقهای شورای نگهبان بر مقررات دولتی از بستر نظارت دیوان عدالت اداری»، فصل‌نامه دانش حقوق عمومی، شماره 20، 1397.
حاجی علی‌خمسه، مرتضی، مصطفی مسعودیان و حمید فعلی، «سازوکار مطلوب نظارت شرعی فقهای شورای نگهبان بر مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی»، فصل‌نامه دانش حقوق عمومی، دوره نهم، شماره 30، 1399، صص 50-25.
حسینی خامنه‌ای، سید محمد، «اصل چهارم قانون اساسی»، مجله کانون وکلا، شماره 4، 1369، صص 41-10.
حق‌پناه، رضا، «رابطه ولی فقیه با قانون»، مجله اندیشه حوزه، شماره 18، 1378، صص 71-45.
رضایی‌زاده، محمدجواد، احسان اکبری و محمدحسن روزی‌طلب، «مطالعه تطبیقی معیارهای اعمال نظارت قضایی در حقوق اداری ایران و انگلستان»، فصل‌نامه حقوق اداری، دوره پنجم، شماره 13، 1396، صص 81-63.
سلیمان ده‌کردی، الهام و علی افراسیابی، «حق دسترسی آزاد به اطلاعات در نظام حقوقی بین‌المللی و ملی»، فصل‌نامه علمی ـ ترویجی مطالعات بین‌المللی پلیس، سال ششم، شماره 21، 1394، صص 100-75.
غلامی، علی و علی بهادری جهرمی، «مفهوم، ماهیت و نظارت بر اجرای سیاستهای کلی نظام»، دانش حقوق عمومی، سال دوم، شماره 3، 1392، صص 72-51.
گرجی، علی‌اکبر، «حاکمیت قانون و محدودیت‌های حق‌خواهی در دیوان عدالت اداری»، فصل‌نامه حقوق اساسی، سال هفتم، شماره 9، 1387، صص 189-149.
نجابت‌خواه، مرتضی، «ساختار و جایگاه حقوقی مرکز ملی فضای مجازی»، نشریه حقوق اساسی، دوره دوازدهم، شماره 24، 1394، صص 233-211.
والدرون، جرمی، «اصول قانون‌گذاری»، ترجمه: حسن وکیلیان، نشریه حقوق اساسی، سال ششم، شماره 12، 1388، صص 135-115.
پایاننامه
وکیلی، امیرحسین، «بررسی جایگاه، ساختار و صلاحیت‌های شورای عالی فضای مجازی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد، تهران مرکز.
قانون
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مصوب 1368.
قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، مصوب 1392.
قانون مدنی، مصوب 1307.
 
 
دوره 5، شماره 17
سال پنجم، شماره هفدهم، زمستان 1402
دی 1402
صفحه 367-391
  • تاریخ دریافت: 16 اسفند 1400
  • تاریخ بازنگری: 15 اردیبهشت 1401
  • تاریخ پذیرش: 16 تیر 1401