نظام مطلوب دادرسی اداری در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان،ایران

2 استادیار گروه حقوق، دانشکده اقتصاد و حقوق، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران.

3 دانشجوی کارشناسی ارشد,, دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

چکیده

گسترش حوزه‌های فعالیت دولت و در نتیجه افزایش تماس اداره و شهروند در چندین دهه اخیر زمینه ایجاد، توسعه و تحول مراجعی با عنوان دیوان‌های اداری را فراهم ساخت که کارویژه آن‌ها رسیدگی به اعتراض شهروندان به عملکرد اداره و حلّ و فصل اختلافات میان آنان بود. در این تحقیق با روش تحلیلی-توصیفی مهم‌ترین آسیب‌های این دیوان‌ها نظیر فقدان قانون عام اداری و مبانی نظری روشن و به تبع آن تشتّت در نظام کنترلی این مراجع، نداشتن آیین دادرسی اختصاصی، بی توجهی به اصول حقوق اداری و عدم استقلال و بی‌طرفی را مورد بررسی قرار می‌دهیم و نشان می‌دهیم نقائص پیش‌گفته به عملکرد نامطلوب این دیوان‌ها دامن زده و در عمل آن‌ها را با مشکلات فراوانی رو به رو ساخته است. پس از شناسایی آسیب‌ها، مهم‌ترین معیارها و اصول ضروری ایجاد یک نظام مطلوب دادرسی اداری را معرفی کرده و به این نتیجه می‌رسیم که دیوان‌های همسان ادغام شده و در قانون عام مربوط صرف‌نظر از ویژگی‌های اختصاصی هر یک از دیوان‌های پیش گفته، اصول و قواعد عام حاکم بر آن‌ها تبیین شود و آن‌گاه قواعد اختصاصی دادرسی در هر یک تدوین و به مرحله اجرا گذارده شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

THE IDEAL SYSTEM OF TRIAL IN ADMINISTRATIVE TRIBUNALS A comparative study with emphasis on I.R.I

نویسندگان [English]

  • unes fathi 1
  • jafar shafieesardasht 2
  • Maryam Vahibifakhr 3
1 Assistant Prof., Department of Law, Faculty of Literature and Humanities, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran
2 Assistant Prof., Department of Law, Faculty of Economics and Law, Ferdowsi university, Mashhad, Iran
3 MA Student, Department of Law, Faculty of Literature and Humanities, Bu_Ali Sina University, Hamedan, Iran
چکیده [English]

Administrative specialized authorities or administrative tribunals are those authorities that hear administrative actions in legal systems. The specific nature of actions heard in these authorities has led to the fact that they commit themselves to observe principles of administrative law such as "expertise", speed in trial, absence of judicial procedures and unjudicialization policies in one hand and in the other hand, they consider and observe principles of fair trial since they hear to adversarial proceedings. In Iranian legal system it is more than several decades that the diversity and largeness of these actions has caused us to face various types of these authorities with different titles, inter alia, Commission, Hey`at, Council, Administrative tribunal, Administrative authorities and so on. Lack of legislator's effort, absence of clear theoretical bases regarding these authorities, lack of administrative procedure, not to be governed by principles of administrative law and lack of independence and neutrality etc. all have caused that these authorities don’t function properly and face abundant difficulties.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Administrative specialized authorities
  • administrative actions
  • fair trial
  • principles of administrative law
  • judicial review
1. آقائی، محب اله ) 1389 (، بررسی تطبیقی آیین دادرسی دیوان عدالت اداری ایران و
شورای دولتی فرانسه،تهران: انتشارات جنگل.

2. امامی، محمد و استوارسنگری، کورش ) 1391 (، حقوق اداری 1 و 2، تهران: میزان.

3. امامی، محمد و استوارسنگری، کوروش ) 1390 (، حقوق اداری، جلد دوم، تهران: میزان.

4. انصاری، ولی الله ) 1385 (، کلیات حقوق اداری، تهران: میزان.

5. تروتابا، اوئی، ژان ماری کوتره ) 1387 (، حقوق مالیاتی، ترجمه محمدعلی یزدان بخش، تهران:
خاتون.

6. جعفری لنگرودی، محم دجعفر ) 1375 (، دانشنامه حقوق، جلد سوم، چاپ پنجم، تهران: امیر کبیر.

7. دامغانی، محمد تقی ) 1357 (، صد سال پیش از این، تهران: شبگیر.

8. میشل، آندره و لا لومی یر، دپی یر ) 1376 (، حقوق عمومی، ترجمه ابوالفضل قاضی شریعت
پناهی، تهران: دادگستر.

9. رستمی، ولی ) 1388 (، دیوا نهای اداری در پرتو اصول دادرسی عادلانه، با همکاری مسلم
آقایی طوق و حسن لطفی، تهران: گرایش.

10 . رضایی زاده، محمدجواد ) 1384 (، محاکم اداری در فرانسه، تهران: معین اداره.

11 . سابینو، سابز ) 1391 (، شکل گیری حقوق اداری، ترجمه مجتبی واعظی، شیراز: شهرداد.

12 . طباطبایی مؤتمنی، منوچهر ) 1387 (، حقوق اداری، تهران: سمت.

13 . مولابیگی، غلامرضا ) 1393 (، صلاحیت و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، تهران: جنگل.

14 . میرحسینی، سیدحسن و عباسی، محمود ) 1390 (، حقوق و تخلفات اداری، چاپ سوم، تهران:
حقوقی.

15 . واعظی، مجتبی ) 1393 (، مبانی حقوق اداری؛ فقر نظری هپردازی در ایران، اندیشه های
حقوق اداری، تهران: مجد.

16 . هداوند، مهدی و آقای یطوق، مسلم ) 1389 (، دادگا ههای اختصاصی اداری در پرتو اصول
دادرسی منصفانه، تهران: خرسندی.

17 . هداوند، مهدی ) 1395 (، آیی نهای تصمیم گیری در حقوق اداری، با همکاری مرتض
نجاب تخواه، مسلم آقای یطوق، علی مشهدی، عرفان جم، فرهاد یزدانی و مجتبی همتی، چاپ سوم،
تهران: خرسندی.

18 . هداوند، مهدی و یزدانی زنور، هرمز ) 1390 (، نظام حقوقی رسیدگی به اختلافات عوارض
شهرداری، تهران: جنگل.

19 . هداوند، مهدی ) 1389 (، حقوق اداری تطبیقی، تهران: سمت.
20 . آقایی طوق، مسلم ) « ،)1386 مبانی و ماهیت نظارت قضایی بر اعمال دولت: مطالعه
تطبیقی کشورهای فرانسه، انگلستان و آمریکا »، پژوهشنامه معاونت حقوقی و بررسی های فقهی
مرکز تحقیقات استراتژیک، شماره اول، صص 191 - 125 .

21 . امامی، محمد و موسوی، سید فضل الله ) « ،)1383 مبانی نظری مراجع شبه قضایی و
جایگاه آنها در حقوق ایران »، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دوره 21 ، شماره 2،
صص 110 - 93 .

22 . پروین، خیراله و رحیمی، فت حاله و حقیقی، مهری) « ،)1398 مقایسه تطبیقی آیین
تجدیدنظرخواهی از آراء صادره دیوان محاسبات کشور و محاکم عمومی دادگستری »، دانش
حقوق مالیه، سال دوم، شماره 7، صص 42 - 21

23 . خسروی، احمد و رستمی، ولی ) « ،)1392 الگوی مناسب برای تدوین قانون آیین دادرسی اداری
در ایران و ضرورت آن؛ نظام فرانسوی یا انگلیسی »، پژوه شهای حقوق تطبیقی، دوره 17 ، شماره 2،
صص 117 - 95 .

24 . خسروی، احمد و رستمی، ولی) « ،)1392 امکا نسنجی تدوین قانون آیین دادرسی اداری ،»
فصلنامه دیدگا ههای حقوق قضایی، دوره 18 ، شماره 64 ، صص 102 - 88 .

25 . رجبی، عبدالله و کریمیان، اسماعیل ) «،)1389 مسند قضا و استقلال قضایی »، پژوه شنامه
حقوق کیفری، دوره 1، شماره 1، صص 93 - 73 .

26 . سوادکوهی فر، سام ) « ،)1384 بررسی تطبیقی اصل وحدت یا تفکیک قوا در دادرسی
ایران »، نشریه حقوق اساسی، شماره 5، صص 128 - 117 .

27 . شهنائی، خلیل ) « ،)1386 جایگاه دیوان عدالت اداری در تأمین عدالت اداری و اجتماعی ،»
پژوهش نامه حقوقی، شماره 1، صص 60 - 41 .

28 . گرجی، علی اکبر ) « ،)1387 حاکمیت قانون و محدودی تهای حق دادخواهی در دیوان
عدالت اداری »، نشریه حقوق اساسی، شماره 9، صص 190 - 149 .

29 . مرادخانی، فردین ) « ،)1393 دادگاه های اداری در ایران؛ ابهام در مبانی، سردرگمی در عمل ،»
نشریه حقوق اساسی، شماره 22 ، صص 60 - 37 .

30 . یاوری، اسداله ) « ،)1383 حق برخورداری از دادرسی منصفانه و آیین دادرسی نوین ،»
نشریه حقوق اساسی، شماره 2، صص 253 - 2

31 . خسروی، احمد ) « ،)1392 آسیب شناسی حقوقی دیوا نهای اداری در ایران و ارائه الگوی
آیین دادرسی اداری واحد، مطالعه تطبیقی با انگلستان »، رساله دکتری، پردیس فارابی
د ان ش گ ا ه ت ه ر ا ن .

32 . شفیعی سردشت، جعفر ) « ،)1394 الگوی مطلوب نظام بازرسی کشوری: مطالعه تطبیقی
با تأکید بر مورد ایران »، رساله دکتری حقوق عمومی، دانشگاه شهید بهشتی.

33 . فتحی، یونس ) « ،)1395 نظام مطلوب دادرسی در دیوان های اداری »، رساله دکتری، دانشگاه
شهید بهشتی.
34. Barak, Aharon (2006), the Fudge in a Democracy, Printechion, iprintection university press.

35. Council of Canadian Administrative Tribunals (2007), »Administrative Tribunals in Canada«, Plain-
Language Guide for people with Low literacy skills, 2007.

36. Franks, sir Oliver, Report of the committee on administrative and Enquiries, (GCMG KCB CBE).
Cmmd 218