حکم حکومتی و مصلحت عمومی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق بین الملل و عمومی پردیس فارابی دانشگاه تهران، ایران

2 استادیار گروه حقوق عمومی و بین الملل، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی, تهران, ایران

3 کارشناس ارشدحقوق عمومی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران, ایران

چکیده

یکی از مباحث مهم در حوزه حقوق عمومی و فقه سیاسی، تبیین گستره حکم حکومتی و مبنای موجهه‌ساز صدور آن است. که بر اساس مطالعات صورت‌ گرفته به نظر می‌رسد صدور حکم حکومتی به عنوان راهکاری اساسی برای حل معضلات و پدیده‌های نو ظهور سیاسی و اجتماعی در اختیار حاکم جامع‌الشرایط قرارداده شده است تا در شرایط مختلف بر اساس مقتضیات جامعه و در راستای اداره امورکشور، تصمیم متناسب را اتخاذ نماید. این تصمیم البته به نوبه خود نیازمند توجیه است. مصلحت عمومی به عنوان منفعت مشترک تمام افراد به مثابه اعضای جامعه همان مبنایی است که صدور حکم حکومتی بر مدار آن صورت پذیرفته و توجیه می‌گردد. از این روست که نمی‌توان و نباید حکم حکومتیِ صادره بر مبنای مقتضیات روز جامعه و منافع واقعی یکایک اعضای آن را به حوزه مباحات محدود دانست.

کلیدواژه ها:
حکم حکومتی ، مصلحت عمومی، مصلحت حکومت ، مباحات، نظریه ولایت مطلقه فقیه

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Govermental Decree and Public Interest

نویسندگان [English]

  • mahdi Balavi 1
  • Mahnaz Bayat Komeitiki 2
  • Marjan zare Mohazabie 3
1 Associate Prof,, Department of International and Public Law, Farabi Campus, University of Tehran, Iran
2 Associate Prof., Department of International and Public Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
3 M.A. of Public Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]

One of the important issues in the field of public law and political jurisprudence is the clarification of the scope of the ruling of the government and the justification for its issuance.based on the studies,it seems that the issuance of the rulling of the government as a fundamental solution to solving emerging political and social problems and issues is in the hands of a comprehensive ruler of the conditions.in various circumstances,based on the requirements of society and in line with the administration of the country,a decision is appropriate to take.This decision,of course,needs to be justified.public interest as the common benefit of all individuals as members of society is the same as the basis for the issuance of a rulling of the government on its orbit and justified.Therefore,it is impossible or necessary to make a rulling of a government based on the requirements of the day of society and the real interest of each member to the limited scope
Key words:government decree,public interest,the expediency of the government,mobait, The absolute fagihs leadership theory.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words:government decree
  • public interest
  • the expediency of the government
  • mobait
  • The absolute fagihs leadership theory
1. بارنت، اریک ، مقدمه ای بر حقوق اساسی، ج 2، ترجمه عباس کدخدایی، تهران: نشر میزان. 1386 .

2. سروش، عبدالکریم، اخلاق خدایان، تهران: طرح نو، 1380 .

3. عمید زنجانی، عباسعلی، مصاحبه درباره احکام و منابع فقهی و تحولات زمانی و مکانی، مجموعه
آثار کنگره بررسی مبانی فقهی حضرت امام خمینی، ج 14 ، 1374 ، صص 219 - 245 .

4. کلانتری، علی اکبر، حکم ثانوی در تشریع اسلامی، قم: بوستان کتاب قم، 1388 .

5. مطهری، مرتضی، ختم نبوت، ج 1، مشهد: انتشارات وحی، 1334 .

6. موسوی خمینی، سید روح الله،، شئون و اختیارات ولی فقیه، تهران: سازمان انتشارات وزارت
فرهنگ و ارشاد اسامی، 1368 .

7. ، صحیفه امام، ج 20 ، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1387 .

8. ، صحیفه نور، ج 21 ، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1371 .

9. ، ولایت فقیه، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1378 .

10 . نایینی، محمدحسین، تنبیه الامه و تنزیه المله، با توضیحات سید محمود طالقانی، تهران:
شرکت های انتشار، 1378 .

11 . نعمت الهی، اسماعیل، گستره حکم حکومتی، قبسات، ش 16 - 15 ، 1379 ، صص 127 - 144 .

12 . نورمفیدی، سید مجتبی، حکم )حقیقت، اقسام، قلمرو(، ج 2، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار، 1394 .

13 . هاشمی، سید محمد، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، ج 1، تهران: نشر میزان، 1382 .

14 . هدایتی، محمدعلی، آیین داوری کیفری، تهران: چاپخانه دانشگاه تهران، 1332 .

15 . جعفری، محمدتقی، جایگاه تعقل و تعبد در معارف اسامی، مجله حوزه، سال نهم، شماره اول، ،
صص 68 - 95 .

16 . جمعی از مؤلفان،]بی تا[ ، پرس شها و پاس خها، مجله فقه اه لبیت، ج 3، صص 25 - 40 .

17 . حسن پور، محمدحسن و برزویی، محمدرضا، واکاوی مزایا و محدودیت کاربرد نظریه منطقه الفراغ
در سیاس تگذاری فرهنگی، مجله دین و سیاست فرهنگی، شماره 4، صص 47 - 70 .

18 . حسینی، علیی، بازشناسی، تحلیل و نقد نظریه منطقه الفراغ، پژوهشنامه حقوق اسامی، شماره 7
و 6، ، سال 1394 ، صص 90 - 97 .

19 . حکمت نیا، محمود، تبیین نظریه منطقه الفراغ، مجله اقتصادی اسامی، شماره 8، سال 1381 ،
صص 107 - 120 .

20 . خسروپناه، عبدالحسین، جایگاه مصلحت در حکم ولایی، مجموعه آثار کنگره امام خمینی، 1378 ،
صص 20 - 25 .

21 . راسخ، محمد و بیات کمیتکی، مهناز ، مفهوم مصلحت عمومی، فصلنامه تحقیقات حقوقی، شماره
36 ، 1390 ، صص 93 - 119 .

22 . رضوانی، علی، شاخص های تقدیم هم بر هم در تزاح مهای اخلاقی، معرفت اخلاقی، سال
چهارم، شماره 1، 1392 ، صص 20 - 40 .

23 . شبان نیا، قاسم و قربانی، محمد، کارآمدی نظریه ولایت فقیه در تأمین مصلحت عمومی، حکومت
اسامی، سال هجدهم، شماره اول، 1392 ، صص 23 - 44 .

24 . عارفی شیرداغی، محمود اسحاق، حقیقت و گستره حکم حکومتی، آموز ههای فقه مدنی دانشگاه
علوم اسامی رضوی، شماره 4، 1390 ، صص 163 - 189 .

25 . گرجی، ابوالقاسم، مجموعه مقالات حقوقی، ج 2، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1380 ، صص
.300-282

26 . نماز یفر، حسین، احکام حکومتی از دیدگاه امام خمینی، مقالات و بررس یها، دفتر 68 ، 1379 ،
ص 45 - 64 .

27 . حائری اصفهانی، محمدحسن، الفصول الفرویه فی الاصول الفقهیه، ج 1، قم: در احیاءالعلوم الاسامیه،
1404 ق.

28 . حلی محقق، جعفر بن حسن، المختصر النافع فی فقه الامامیه، قم: موسسه المطبوعات الدینیه،
1410 ق.

29 . حلی، یحیی بن سعید، الجامع الشرایع، ج 1، قم، موسسه سید الشهداء العلمیه.، 1405 ق.

30 . خوئی، ابوالقاسم، مبانی تکمله المنهاج، ج 1، قم: المطبعه العلمیه،]بی تا[.

31 . سیوری، مقداد بن عبدالله، نضدالقواعد الفقیه، ج 1، قم: نشرالمهدی، 1377 .

32 . صدر، سید محمدباقر، اقتصادنا، ج 2، بیروت: المجمع العلمی للشهید الصدر، 1408 ق.

33 . الاسلام یقود الحیاه، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات، 1410 ق.

34 . طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیرالمیزان، ج 4، بیروت: موسسه الاعلمی اللمطبوعات، 1417 .

35 . طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الامامیه، ج 3، تهران: المکتب المرتضویه
الاحیاء الآثار الجعفریه، 1387 ق.

36 . ____________________________، شرایع الاسلام،]بی جا[،]بی تا[.
37 . فاضل لنکرانی، محمد، تفصیل الشریعه )العضب، احیای موات، المشترکات، للفظه(، ج 1، قم: مرکز
فقهی ائمه اطهار، 1429 ق.

38 . کلینی، محمد بن یعقوب، فروع کافی، تصحیح و تعلیق عل یاکبر غفاری، ج 5، تهران: دارالکتب
الاسامیه، 1363 .

39 . محقق کرکی، علی بن حسین، الرسائل، ج 1، قم:کتابخانه آیت اله مرعشی، ]بی تا[.

40 . مفید، محمد بن محمد، المقنعه، ج 3، قم: مکتبه الداوری، 1334 .

41 . مکارم شیرازی، ناصر، بحوث فقهیه هامه، قم: مدرسه الامام علی ابن طالب، 1424 ق.

42 . مکی عاملی، محمد بن محمد، القواعد الفوائد، ج 1، قم: کتابفروشی مفید، ]بی تا[.

43 . _______________________، اللمعه الدمشقیه، قم: دارالناصره، ج 1، 1404 ق، چاپ اول.

44 . ، الاجتهاد و التقلید، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1426 ق.

45 . ، بدایع الدرر فی قاعده نفی ضرر، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی،]بی تا[.

46 . ، تهذیب الاصول، ج 2، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1423 ق،.

47 . موسوی خمینی، سید روح الله، المکاسب المحرمه، ج 2، قم: موسسه تنظیم و نشر آثار امام
خمینی، 1415 ق.

48 . موسوی خمینی، سید روح الله، کتاب البیع، ج 2، قم: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی،
1415 ق.

49 . نجفی، محمدحسین، جواهرالکلام، ج 7،بیروت: دار احیاء الثرات العربی، )بی تا(.

50 . قانون اساسی آمریکا

51 . قانون اساسی هند

52 . قانون اساسی یوگسلاوی

53. barry , b. «the use and abuse of the public interest» , in the public interest, by c.j. friedrich, new
York: at henton press,.1967: 190-270.

54. barry, b. «the public interest «, political philosophy , (ed). A. quintion, London, 1997.