درآمدی آسیب شناختی بر نحوه شمول قوانین و مقررات عمومی بر شرکت‌های دولتی مستلزم ذکر نام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای حقوق عمومی دانشگاه تهران، وکیل دادگستری، مدرس دانشگاه، تهران، ایران

2 رییس امور حقوقی مجمع شرکت‌های صادرکننده گاز

چکیده

شرکت های دولتی در نظام های اداری مختلف برای نیل به برخی اهداف همچون کسب درآمد و یا اداره برخی صنایع و یا منابع طبیعی ایجاد می شوند و انتظار می رود که مشابه شرکت های خصوصی به عنوان یک بنگاه اقتصادی فعالیت کنند. در ایران نیز از اوایل شکل گیری نظام اداری مدرن در کشور این شرکت ها ایجاد شدند اما از همان آغاز، به خاطر غلبه سیاست های تمرکزگرایانه، به نوعی به واحدی از واحدهای دولتی تبدیل شدند و تقریباً در اکثر موارد، مشمول قوانین و مقررات عمومی دولت شدند. با آنکه قانونگذار تلاش کرد از سال 1339 بدین سو، برخی شرکت های دولتی را با عنوان شرکت های مستلزم ذکر نام از شمول قوانین و مقررات عمومی دولت مستثنا کند، ولی از سال 1351 بدین سو، این شرکت ها نیز در اکثر موارد مشمول قوانین و مقررات عمومی شدند. در این مقاله با روش تاریخی و تحلیلی، شمول قوانین و مقررات عمومی دولت نسبت به شرکت‌های مستلزم ذکر نام به عنوان یک آسیب جدی تبیین شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Critical Introduction to the Application of General Laws and Regulations of the State to the “To be Mentioned State-Owned Enterprises”

نویسندگان [English]

  • Moslem Aghaeitogh 1
  • Seyed Hasan Mousavi 2
1 PhD. in Public Law, University of Tehran, Lawyer, University Lecturer, Tehran Iran
2 Head of Legal Affairs of the Gas Exporting Countries Forum (GECF)
چکیده [English]

In different administrative systems, State-Owned Enterprises (SOEs) or State Corporations are created to achieve certain goals, such as earning or managing certain industries or natural resources, and are expected to operate similarly to private companies. In Iran, these corporations were established from the beginning of the formation of the modern administrative system in the country, but from the very beginning, due to the dominance of centralist policies, they became a part of administrative body of the state and in most cases, were subject to general laws and regulations governing administrative units such as ministries. Although the legislator tried to exclude some SOEs known as “To be Mentioned State Corporations” from the scope of these general laws and regulations from 1960 onwards, but since 1972, this type of state cosrporations has also been subject to general laws and regulations in most cases. In this article, with historical and analytical method, the application of general laws and regulations to this type of corporations has been challenged.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Decentralisation
  • administrative bodies
  • State-Owned Enterprises
  • To be Mentioned State-Owned Enterprises
  • Civil Services Management Act
1. آقایی طوق، مسلم، نگرشی تطبیقی بر عدم تمرکز محلی در ایران، دانش حقوق عمومی، 1396 ، سال 6، شماره 18 .

2. آقایی طوق، مسلم و حسن لطفی، حقوق اداری یک، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1398 .

3. ابوالحمد، عبدالحمید، حقوق اداری ایران، تهران: توس، چاپ هفتم، 1383 .

4. اسامی، غلامرضا، شرکت دولتی؛ چرا شرکت؟ چرا سهامی؟ چرا خاص، حسابرس، 1371 ، شماره 85 و 86 .

5. امامی، محمد و کوروش استوار سنگری، حقوق اداری، جلد اول، تهران: میزان، چاپ چهاردهم، 13.9

6. بشیریه، حسین، موانع توسعه سیاسی در ایران، تهران: گام نو، چاپ پنجم، 1384 .

7. پاکدامن، رضا، حقوق شرکت های تجاری، تهران: خرسندی، 1389 .

8. تفرشی، محمد عیسی، مباحثی تحلیلی از حقوق شرکت های تجاری، ج 1، تهران: دانشگاه تربیت مدرس، چاپ دوم، 1395 .

9. رالف گارثویت، جین، تاریخ سیاسی ایران، ترجمه غلامرضا علی بابایی، تهران: آمه، چاپ دوم، 1391 .

10 . ساجدی، ولی، تشکیل، اداره و انحال مؤسسات و شرک تهای دولتی، حسابرس، 1387 ، شماره 41 .

11 . سمیعی، علیرضا، دولت مطلقه مدرن و نوسازی اقتصادی- اداری در ایران 1376 - 1304 ، در دولت مدرن در ایران، به اهتمام رسول افضلی، قم: دانشگاه مفید، 1395 .

12 . طباطبایی مؤتمنی، منوچهر، حقوق اداری، چاپ شانزدهم، تهران: سمت، 13.9

13 . عالی پناه، علیرضا، بررسی شمول مقررات ورشکستگی نسبت به اشخاص حقوق عمومی در ایران، فصلنامه تحقیقات حقوقی، 1396 ، شماره 80 .

14 . عباسی، بیژن، حقوق اداری، تهران: دادگستر، چاپ دوم، 1390 .

15 . غنی نژاد، موسی، اقتصاد و دولت در ایران؛ پژوهشی درباره ریشه ها و علل تداوم اقتصادی دولتی در ایران، تهران: اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران، 1395 .

16 . قلی زاده، احد، تحلیل مسائل حقوقی نظام بازرسی شرک تهای سهامی دولتی و عمومی، پژوهشنامه بازرگانی، 1390 ، شماره 58 .

17 . کاویانی، کورش، حقوق شرکت های تجارتی، تهران: میزان، چاپ سوم، 1391 . 
 
18. کرد، مریم، باقری، محمود، قاسمی حامد، عباس و محسن محبی، پاسخگویی بانک مرکزی؛ مطالعه نطبیقی نظام حقوقی آمریکا و ایران، مطالعات حقوق عمومی، 1399 ، دوره 50 ، شماره 2.

19 . مدنی، سیدجلال الدین، حقوق اداری ایران، ج 2، تهران: جنگل، 1389 .

20 . مطلبی، مسعود، تکوین دولت مطلقه مدرن در ایران، در دولت مدرن در ایران، به اهتمام رسول افضلی، قم: دانشگاه مفید، 1395 .

21 . منتی نژاد، صادق، بررسی حاکمیت قوانین و مقررات عمومی بر شرکت های مستلزم ذکر و یا تصریح نام، دانش حسابرسی، 1385 ، شماره 19 .

22 . موسی زاده، رضا، حقوق اداری؛ کلیات و ایران، تهران: میزان، چاپ سیزدهم، 1389 .

23 . نیکواقبال، علی اکبر، مشکلات و اولوی تها در ادارات عمومی کشورهای در حال توسعه، مدیریت دولتی، 1371 ، شماره 17 .

24. Dewan, S. M. (ed.), Corporate Governance in Public Sector Enterprises, India: Dorling
.Kindersley, 2006

25. OECD, Corporate Governance of State-Owned Enterprises, A Survey of OECD Countries,
.Paris: OECD, 2005

26. OECD, OECD Guidelines on Corporate Governance of State-Owned Enterprises, Paris: 
OECD Publishing, 2015, available at: www.oecd.org/corporate/guidelines-corporate-gover-
.nance-soes.htm

27. World Bank, Corporate Governance of State-Owned Enterprises; A Toolkit, Washington, 
.DC: World Bank, 2014