تحلیل و نقد رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری درباره ابطال مصوبات ستاد ملی مقابله با کرونا

نوع مقاله : مطالعه آرای قضایی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی

2 پژوهشگر دوره دکتری حقوق عمومی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

10.22034/mral.2022.562339.1383

چکیده

نظارت قضایی بر اَعمال اداری، از موضوعات بنیادی در حقوق عمومیِ مدرن است. بر این اساس، هر مقام یا نهادی که به‌نحوی از انحاء عمل اداری انجام دهد، می‌تواند و باید تحت مؤثرترین نوع نظارت، یعنی نظارت قضایی، قرار گیرد. فراتر از مبانی نظریِ امکان یا امتناع رسیدگیِ دیوان عدالت اداری به مصوبات ستاد ملی مقابله با کرونا در ایران، رأی اخیر هیأت عمومی راجع‌ به الزام در تزریق واکسن کرونا برای کارمندان، از حیث فهم عملکرد دیوان در مورد صلاحیت یا عدم صلاحیت در این خصوص از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. از این‌رو، پرسش اصلی در مقاله حاضر آن است که «دیوان عدالت اداری، خود را صالح در رسیدگی به شکایات از مصوبات ستاد ملی مقابله با کرونا می‌داند؟». تدقیق در رأی اخیر نشان می‌دهد اگرچه هیأت عمومی رسماً مصوبات ستاد ملی مقابله با کرونا را قابل ابطال نمی‌داند، لکن امکان ابطال مصوبات این نهاد در عمل توسط هیأت عمومی پذیرفته شده است؛ ضمن اینکه ضعف در استدلال حقوقی در رأی مذکور و به‌ویژه عدم استناد به اصول کلی حقوق اداری در آن قابل نقد می‌نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analysis and criticism of the decision of the General Board of the Court of Administrative Justice regarding the annulment of the approvals of the National Headquarters against Corona

نویسندگان [English]

  • Mohammadreza Vijeh 1
  • Javad Yahyazadeh 2
1 Associate Professor of Allameh Tabatabai University
2 PHD Student in Public Law, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Judicial review of administrative actions is one of the fundamental issues in modern public law. Based on this, any authority or institution that performs administrative action can and should be subjected to the most effective type of review, that is, judicial review. Beyond the theoretical basis of the possibility or refusal of the Court of Administrative Justice to examine the approvals of the National Headquarters to deal with the Corona virus in Iran, the recent decision of the General Board is of particular importance in terms of understanding the performance of the Court itself regarding the competence or lack of competence in this regard. Therefore, the main question in the present article is that "Does the Administrative Justice Court consider itself competent to deal with complaints about the approvals of the National Headquarters to deal with Corona?" Scrutiny in the recent judicial decision shows that although the general board does not directly and officially consider the approvals of the National Headquarters to deal with Corona as voidable, the possibility of revoking the approvals of this institution has been accepted by the general board, at least in practice; Although the weakness in legal reasoning in the said decision and especially the failure to refer to the general principles of administrative law in it can be criticized.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Transparency
  • Administration
  • The Government under Sunshine Act
  • The United States
اسکیج، دی. جی، حقوق، اخلاق و پزشکی: مطالعه در حقوق پزشکی، ترجمه: محمود عباسی و بهرام مشایخی، تهران: مؤسسه فرهنگی ـ حقوقی سینا، 1390.
پتفت، آرین، مفهوم و قلمرو اصول کلی حقوق اداری؛ امکان و چگونگی استناد به آن در رسیدگی‌های قضایی، تهران: پژوهشگاه قوه قضاییه، 1395.
راسخ، محمد، حق و مصلحت؛ مقالاتی در فلسفه حقوق، فلسفه حق و فلسفه ارزش (جلد 2)، تهران: نی، 1396.
مجموعه مصوبات ستاد ملی مقابله با کرونا، اسفند 1398ـدی 1399 (تا جلسه پنجاهم)، ویراست دوم، تهران: ریاست جمهوری، دفتر هیئت دولت، 1399، قابل دسترس در: imed.ir/userfiles/files/23/159946590065333800.pdf.
موحد، محمدعلی، در هوای حق و عدالت، تهران: کارنامه، 1396.
ویژه، محمدرضا، مبانی نظری و ساختار دولت حقوقی، تهران: جنگل، 1396.
هداوند، مهدی، حقوق اداری تطبیقی (جلد 1 و 2)، تهران: سمت، 1396.
ب) مقاله
آقایی طوق، مسلم، «بایسته‌های حقوق اساسی مدیریت وضعیت‌های اضطراری با تأکید بر کووید 19»، تحقیقات حقوقی، ویژه‌نامه حقوق و کرونا، شماره 2، 1401، صص 767ـ793.
جلالی، محمد و فروغ حیدری، «تأملی بر اصل استمرار خدمات عمومی در پرتو قوانین و آرای دیوان عدالت اداری»، فصل‌نامه رأی، شماره 16، 1395.
زارعی، محمدحسین و مسیح بهنیا، «تأملی بر امکان اِعمال اصل انتظار مشروع در دیوان عدالت اداری»، فصل‌نامه راهبرد، شماره 61، 1390، صص 153ـ189.
سیمایی صراف، حسین، «هنجارهای حقوقی/ فقهیکرونایی؛مبانی مشروعیت هنجارها و خاستگاه قانونی هنجارسازان»، تحقیقات حقوقی، شماره پیاپی 89، 1399، صص 163ـ180.
شاطریان، محمود و جواد یحیی‌زاده، «هنر خودتنظیمی در حقوق عمومی؛ با تأملی بر نظام تقنینی جمهوری اسلامی»، فصل‌نامه علمی پژوهش‌های نوین حقوق اداری، شماره 6، 1400، صص 139ـ160.
قاری سید فاطمی، سید محمد، «نظریات اخلاقی در آیینه حقوق»، نامه مفید، شماره 29، 1381.
نجارزاده هنجنی، مجید، «تحلیل حقوقی وضع محدودیت‌های ناشی از همه‌گیری کرونا در حقوق ایران؛ در جست‌وجوی اداره صلاحیت‌دار»، حقوق اداری، شماره 23، 1399، صص 225ـ245.
هداوند، مهدی و جواد یحیی‌زاده، «شفافیت اداره و مبانی و منابع موجه‌ساز تحدید آن (مطالعه موردی: قانون «دولت زیر نور خورشید» ایالات متحده امریکا)»، فصل‌نامه علمی پژوهش‌های نوین حقوق اداری، شماره 11، 1401، صص 169ـ190.
یحیی‌زاده، جواد، علی فرهادیان و زین‌العابدین خدمتی، «آموزه اضطرارگرایی و نقش آن در مدیریت بحران‌های کرونایی با تأکید بر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، مطالعات مدیریت دولتی ایران، شماره پیاپی 15، 1401.
ج) پایگاه اینترنتی
آرای هیئت عمومی و هیئت‌های تخصصی دیوان عدالت اداری، sajed.divanـedalat.ir/Assistances/GCSearch، تاریخ دسترسی: 24/5/1401.
«دستگاه‌های اجرایی اختیار جلوگیری از ورود کارمندان واکسن نزده را ندارند»، خبرگزاری صدا و سیما، iribnews.ir/fa/news/3363137، تاریخ دسترسی: 24/5/1401.
«نخستین مورد کرونا در ایران ۳۰ بهمن ثابت شد»؛ خبرگزاری مهر، mehrnews.com/news/4872925، تاریخ دسترسی: 24/5/1401.
هداوند، مهدی، «سخنرانی علمی با عنوان «اداره دوفاکتو؟ با نگاهی به ماهیت، صلاحیت و اعتبار تصمیمات ستاد ملی مبارزه با کرونا و نظارت‌پذیری قضایی آن» در گروه مجازی انجمن حقوق اداری استان اصفهان»، 1399، me/dr_hadavand، تاریخ دسترسی: 24/5/1401.
Binder, Krisztina, Diaz Crego, Maria, Eckert, Gianna, Kotanidis, Silvia, Manko, Rafal and Del Monte, Micaela, States of emergency in response to the coronavirus crisis: Situation in certain Member States, European Parliamentary Research Service, 2020, Available At: europarl.europa.eu/thinktank/en/document.html?reference=EPRS_BRI(2020)649408
Delaney, E, F, Dixon, R, COMPARATIVE JUDICIAL REVIEW, Cheltenham: Edward Elgar Publishing, 2018
Hirschl, Towards Juristocracy, the Origins and Consequences of the New Constitutionalism, HARVARD, HARVARD UNIVERSITY PRESS, 2004
 
B)Article
Bradley, K., “Do You Feel the Sunshine? Government in the Sunshine Act: Its Objectives, Goals, and Effect on the FCC and You”, Federal Communications Law Journal, Vol. 49, 1997, pp. 473ـ489