مصونیت اداری کارمندان دولت در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه شهرکرد

2 دانشگاه سمنان

10.22034/mral.2022.541125.1215

چکیده

رهبران سیاسی، هیات‌های دیپلماتیک، دادرسان، وکلای دادگستری، نمایندگان پارلمان‌ها و ... از مصونیت‌های ویژه‌ای برخوردارند. کارمندان دولت نیز به مثابه نیروی انسانی موثر در تصمیم‌گیری‌ و انجام امور اجرایی، نقش انکارناپذیری دارند. پرسش اصلی پژوهش پیش رو، آن است که آیا مصونیت اداری کارمندان دولت نیز قابل پذیرش است یا نه؟ فرضیه پژوهش، آن که مصونیت مطلق کارمندان به دلیل اقتضائات اصل حاکمیت قانون، مردود است اما وجوهی از مصونیت نسبی آنان به استناد قانون‌مندی اداره، توجیه منطقی دارد که در نوع رابطه میان کارمندان با مقام‌های مافوق خود و نیز در رابطه آنان با اشخاص ثالث دیده می‌شود. مصونیت یاد شده، ضمن آن که به مثابه امتیازی ویژه برای کارمندان است، مسئولیت‌گریزی مطلق آنان و سوءاستفاده از اختیارات از رهگذر نقض قانون و لوازم فرعی آن را منتفی می‌سازد. از این رو، کارمندان در برابر مقام‌های مافوق از حیث برخورداری از استقلال حرفه‌ای و عدم مسئولیت ناشی از دستورات غیرقانونی آنان و نیز بهره‌مندی از حمایت‌ قضایی در برابر اشخاص ثالث از مصونیت برخوردارند. شهروندان نیز در صورت نقض قوانین جاری از سوی کارمندان، حق تعقیب آنان در مراجع صلاحیت‌دار را دارند. از این رو، این امتیاز ویژه، استقلال و پویایی ساختار اداری را به موازات قانون‌مندی و رعایت حقوق شهروندان ذینفع، تامین می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Administrative immunity of government employees in Iran

نویسندگان [English]

  • Javad Mahmoudi 1
  • nader asadioojag 2
1 Shahrekord University
2 Seaman University
چکیده [English]

Political leaders, diplomatic missions, judges, lawyers, members of parliament, etc. have special immunities. Government employees also have an undeniable role to play as effective human resources in decision-making, and executive affairs. The main question of the forthcoming research is whether the administrative immunity of government employees is also acceptable or not? The research hypothesis that the absolute immunity of employees is rejected due to the requirements of the rule of law, but aspects of their relative immunity based on the legitimacy of the administration, has a logical justification in the type of relationship between employees and their superiors and their relationship Seen with third parties. This immunity, while being a special privilege for employees, eliminates their absolute irresponsibility and abuse of power by violating the law and its ancillary equipment. Therefore, employees have immunity from superior authorities in terms of professional independence and irresponsibility resulting from their illegal orders, as well as the enjoyment of judicial protection against third parties. Citizens also have the right to be prosecuted by the competent authorities in case of violation of current laws by employees. Hence, this special privilege ensures the independence and dynamism of the administrative structure in parallel with the rule of law and respect for the rights of the citizens concerned.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Immunity
  • employees
  • administrative structure
  • Iran
1. امامی، محمد و کورش استوارسنگری، حقوق اداری (جلد 1)، تهران: میزان، 1390.
2. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، ترمینولوژی حقوق، تهران: کتاب‌خانه گنج ‌دانش، 1386.
3. ضیایی بیگدلی، محمدرضا، حقوق بین‌الملل عمومی، تهران: کتاب‌خانه گنج دانش، 1387. 
4. عباسی، بیژن، مبانی حقوق عمومی، تهران: دادگستر، 1396.
5. قاضی، ابوالفضل، بایسته‌های حقوق اساسی، تهران: میزان، 1382.
6. محمودی، جواد و سحر اسکندری آلوقره، درآمدی بر فرآیند تعقیب انتظامی اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها در ایران در پرتو اصول دادرسی منصفانه، تهران، مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1393.
7. معین، محمد، فرهنگ فارسی معین، تهران: گلی، 1385.
8. طباطبایی مؤتمنی، منوچهر، حقوق اداری، تهران: سمت، 1395.
9. موسی‌زاده، رضا، سازمان‌های بین‌المللی، تهران: میزان، 1384.
10. هداوند، مهدی، حقوق اداری تطبیقی (جلد 2)، تهران: سمت، 1396.
1. اشرفی، میرمصطفی، محسن محبی، صابر نیاورانی و علی هنجنی، «مصونیت کیفری مقامات رسمی نزد محاکم خارجی»، نشریه دیدگاه‌های حقوق قضایی، بهار 1399، شماره 89، صص 274-251.
2. امامی، محمد، مجتبی واعظی و مریم رستمی، «تأملی بر استثنائات مسئولیت مدنی دولت در نظام حقوقی ایران»، فصل‌نامه پژوهش‌های‌ نوین حقوق اداری، بهار 1400، شماره 6، صص 34-11.
3. توسلی نایینی، منوچهر، «مصونیت‌های شغلی در حقوق ایران»، نشریه حقوق اساسی، زمستان 1385، شماره 6 و 7، صص 108-91.
4. حبیب‌زاده، محمدجعفر و فرشته اسدی، «مصونیت قضایی دادرسان و وکلای دادگستری در نظام حقوقی ایران»، فصل‌نامه حقوق، زمستان 1387، شماره 4، صص 184-161.
5. رستمی، ولی و حمیدرضا سلیمی، «نظارت قضایی بر اعمال صلاحیت اختیاری در حقوق اداری»، فصل‌نامه حقوق اداری، بهار 1399،  شماره 22، صص 123-105.
6. زرگوش، مشتاق، «مسئولیت مدنی دولت از مسئولیت تا مصونیت»، نشریه حقوق اساسی، 1388، دوره ششم، شماره 12، صص 19-52.
7. موسی‌زاده، ابراهیم، «مؤلفه و اصول حقوقی حاکم بر نظام اداری صحیح»، فصل‌نامه اندیشه‌های حقوق عمومی، بهار و تابستان 1397، شماره 2، صص 112-99. 
8. نوربخش، ریاحی، «مبانی نظری مصونیت و مسئولیت مدنی دولت»، مجله حقوق اسلامی، پاییز 1397، سال پانزدهم، شماره 58، صص 175 -203.
9. واثقی ‌بادی، محمد و صالح بنی‌اسد دشتانی، «جایگاه مفهوم تعارض منافع در حکمرانی و خط‌مشی‌گذاری عمومی»، دومین همایش ملی حکمرانی اسلامی، خرداد 1400.
1. آیین‌نامه اجرایی قانون گزینش کشور، 1377.
2. آیین‌نامه انضباطی نیروهای مسلح مربوطه، 1369.
3. دستورالعمل حفظ شأن و منزلت کارکنان قوه‌ قضاییه، 1400.
4. قانون ارتقای سلامت نظام اداری و مقابله با فساد، 1390.
5. قانون اساسی جمهوری اسلامی، 1358، بازنگری: 1368.
6. قانون اصلاح قانون حمایت قضایی از کارکنان دولت و پرسنل نیروهای مسلح، 1388.
7. قانون حمایت قضایی از بسیج، 1371.
8. قانون حمایت قضایی از کارکنان دولت و پرسنل نیروهای مسلح، 1376.
9. قانون رسیدگی به تخلفات اداری، 1372.
10. قانون محاسبات عمومی کشور، 1366.
11. قانون مدیریت خدمات کشوری، 1386.
12. ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻨﻊ ﻣﺪاﺧﻠﻪ در ﻣﻌﺎﻣﻼت دوﻟﺘﯽ، 1337.
13. لایحه قانونی تأسیس دانشگاه پهلوی، 1343.