نقد معیارهای ورود به خدمت و گزینش در حقوق اداری ایران در پرتوی موازین حقوق بشری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو دکتری، حقوق عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد خوراسگان، اصفهان، ایران

2 دانشیار، گروه حقوق، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

3 استادیار، گروه حقوق، دانشگاه ازاد اسلامی واحد خوراسگان، اصفهان ، ایران

10.22034/mral.2022.560595.1362

چکیده

امروزه، حقوق بشر به گفتمانی جهانی تبدیل شده است به گونه‌ای که رشته‌های مختلف حقوقی تحت تاثیر حقوق بشر قرار دارند. در این میان، حقوق اداری نیز از این تاثیر بی بهره نماینده به گونه‌ای که در دنیای امروز سخن از حقوق بشر اداری به میان آمده است. منظور از حقوق بشر اداری، حقوقی اداری است که به موازین و معیارهای حقوق بشری پایبند و ملزم می-باشد. یکی از مراحل نمود حقوق بشر در حقوق اداری، استخدام و ورود به خدمت دولت است. در ورود به خدمت و استخدام، رعایت اصولی مانند برابری، عدالت و رعایت کرامت انسانی ضروری است. قوانین اساسی و نیز قوانین عادی، شرایط عمومی و اختصاصی را برای ورود به خدمت در نظر گرفته‌اند. مادامی که شرایط مزبور منطبق با اصول حقوق بشری باشند، مسئله‌ای بروز نخواهد کرد اما گاه مشاهده می‌شود، قانونگذاران، در مرحله جذب و گزینش معیارها و شرایطی را در نظر می‌گیرند که با اصول برابری، عدالت و شایستگی در تعارض قرار می‌گیرد. در نظام حقوقی ایران، مقررات مربوط به استخدام در قانون مدیریت خدمات کشوری و نیز قانون گزینش کشور احصاء شده است. مطالعه قوانین مزبور نشان می‌دهد گرچه در قانون مدیریت خدمات کشوری، قانونگذار تلاش نموده تا به معیارهای حقوق بشری نزدیک گردد اما در قانون گزینش درج برخی معیارها، با اصول مزبور همخوانی نداشته و شایسته نقد است. روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی است و در گردآوری منابع از روش کتابخانه‌ای استفاده شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Criticism of recruitment and selection criteria in Iran's administrative law in the light of human rights standards

نویسندگان [English]

  • hassan haghighi 1
  • Manuchehr Tavassoli Naini 2
  • Seyed Mohammad Sadegh Ahmadi 3
1 PhD student, public law, Islamic Azad University, Khorasgan branch, Isfahan, Iran
2 Associate Prof, Department of law, University of Isfahan, Isfahan,Iran
3 Assistant Professor, Department of Law, Islamic Azad University, Khorasgan Branch, Isfahan, Iran
چکیده [English]

Today, human rights have become a global discourse in such a way that different legal fields are affected by human rights. In the meantime, administrative law also does not benefit from the influence of the representative in such a way that in today's world, there is talk of administrative human rights. Administrative human rights are administrative rights that adhere to and are bound by human rights standards and criteria. One of the stages of the manifestation of human rights in administrative law is recruitment and entry into government service. In entering service and employment, it is necessary to observe principles such as equality, justice and respect for human dignity. Basic laws as well as ordinary laws have considered general and specific conditions for entering the service. As long as the mentioned conditions are in accordance with the principles of human rights, there will be no problem, but sometimes it is observed that the legislators consider criteria and conditions in the recruitment and selection stage that conflict with the principles of equality, justice and competence. is placed In Iran's legal system, the regulations related to employment are included in the civil service management law and the country's selection law. The study of the said laws shows that although in the civil service management law, the legislator has tried to approach the standards of human rights, but the inclusion of some criteria in the selection law is not consistent with the said principles and deserves criticism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Administrativelaw
  • Human right
  • Administrativeright
  • Employment
ابطحی، سید حسین و فریدون عبد صبور، شایسته‌سالاری، تهران: آزادمهر، 1389.
ابن علی، علی‌اکبر، مجموعه قوانین و مقررات استخدامی، تهران: مؤسسه معین اداره، 1387.
ابوالحمد، عبدالحمید، حقوق اداری ایران، تهران: توس، چاپ دوم، 1376.
آذربایجانی، محمد و محمد موسوی اصل، درآمدی بر روان­شناسی دینی، تهران: سمت،
امامی، محمد و کورش استوارسنگری، حقوق اداری (جلد 1)، تهران: میزان، 1388.
پتفت، آرین و احمد مرکز مالمیری، مفهوم و قلمروی اصول کلی حقوق اداری؛ امکان و چگونگی استناد به آن در رسیدگی­های قضایی، تهران: قوه قضاییه، 1397.
تاموشات، کریستیان، حقوق بشر، ترجمه: حسین شریفی طرازکوهی، تهران: میزان، 1386.
زولر، الیزابت، درآمدی بر حقوق عمومی، ترجمه: سید مجتبی واعظی، تهران: جنگل جاودانه، چاپ دوم،
سعیدی روشن، حمیده، نقش دیوان عدالت اداری در صیانت از قانون اساسی در گستره مقررات دولتی، تهران: جنگل، 1394.
عباسی، محمود و آرین پتفت، حقوق شهروندی از حمایت تا نظارت بر اجرای آن، تهران: حقوقی، چاپ اول، 1396.
نقیب‌زاده، احمد، سیاست و حکومت در اروپا (انگلستان، فرانسه، آلمان و ایتالیا)، تهران: سمت، چاپ دوازدهم،
هاشمی، سید محمد، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران (جلد 1)، تهران: میزان، چاپ پنجم، 1382.
هاشمی، سید محمد، حقوق بشر و آزادی­های عمومی، تهران: میزان، 1391.
آزادی، مجید و ایرج حسینی صدرآبادی، «تحلیل و ارزیابی نظر شرعی فقهای شورای نگهبان و رأی دیوان عدالت اداری در خصوص عدم فعالیت آقای سپنتا نیکنام در شورای اسلامی شهر یزد»، چهارمین همایش ملی حقوق ارزیابی کارآمدی قانون در نظام جمهوری اسلامی ایران، 1396.
افشاری، فاطمه، «شرط التزام عملی به احکام اسلام حجاب در استخدام دولتی: نقد و بررسی رأی دیوان عدالت اداری»، مجله اندیشه­های حقوق عمومی، سال دهم، شماره 2، 1400.
بکر، فلورین، «تحولات حقوق اداری آلمان»، ترجمه و تحقیق: خدیجه شجاعیان، فصل‌نامه پژوهش­های نوین حقوق اداری، سال دوم، شماره 3، 1399.
پتفت، آرین و علی‌رضا جمشیدی، «حقوق شهروندی در پرتو آیین‌های نوین اداری»، فصل‌نامه اخلاق زیستی، دوره ششم، شماره 21، 1395.
جلالی، محمد و فروغ حیدری، «اصل برابری ورود به خدمات عمومی در پرتو آرای دیوان عدالت اداری»، فصل‌نامه رأی، شماره 8، 1393.
حسنوند، محمد و مینا اکبری، «گذار از قاعده تقنینی به قاعده‌گذاری قضایی در رویه قضایی دیوان عدالت اداری با تأکید بر حقوق استخدامی»، مجله حقوقی دادگستری، دوره هشتاد و چهارم، شماره 112، 1399.
خسروی، حسن و محمدجواد حسینی، «سرآغازی بر حقوق بشر اداری»، فصل‌نامه پژوهش­های نوین حقوق اداری، سال دوم، شماره 5، 1399.
رستمی، ولی، «نقد و بررسی حقوقی ورود به خدمت و استخدام در قانون مدیریت خدمات کشوری»، مجله پژوهش انتقادی متون و برنامه­های انسانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال دهم، شماره 2، 1389.
رضایی‌زاده، محمدجواد و منصور پرکاله، «بررسی حقوقی ضوابط و معیارهای استخدام عمومی در ایران و کانادا»، فصل‌نامه حقوق، دوره چهل و یکم، شماره 2، 1390.
زارعی، محمدحسین و خدیجه شجاعیان، «اصل غیرعقلایی بودن در حقوق اداری و انعکاس آن در آرای دیوان عدالت اداری»، مجله پژوهش حقوق عمومی، سال پانزدهم، شماره 45، 1393.
شهابی، محمدرضا و همکاران، «منابع حقوقی و اصول حاکم بر مقررات استخدامی در ورود  به خدمت در پرتو اداره خوب»، مجله جامعه‌شناسی سیاسی ایران، سال سوم، شماره 11، 1399.
طلابکی طرقی، اکبر و محمدصالح عطار، «الزامات و راهکارهای ایجاد نهاد ملی حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قانون اساسی، حقوق بشر اسلامی، اعلامیه پاریس و رویه کشورها»، فصل‌نامه دانش حقوق عمومی، سال ششم، شماره 17، 1396.
عمرانی سلمان و همکاران،"تبعیض مثبت" یا "تبعیض روا"؟ تاملی بر مفهوم شناسی تبعیض در نظام حقوقی ایران، مطالعه موردی" بومی گزینی های استخدامی" فصلنامه حقوق اداری، سال نهم، شماره 30، 1400،ص 116.
غمامی، سید محمدمهدی و حسین عزیزی، «مبانی و اصول عدالت استخدامی در نظام حقوقی اسلام»، فصل‌نامه حقوق اداری، سال اول، شماره 4، 1392.
فرهی بوزنجانی، برزو و همکاران، «آسیب‌شناسی نظام گزینش دستگاه‌های دولتی جمهوری اسلامی ایران»، پژوهش­های مدیریت منابع انسانی، سال چهارم، شماره 2، 1391.
فلاح‌زاده، علی‌محمد و صادق تاری وردی، «نقش رویه قضایی محاکم در توسعه حقوق اداری ایران»، فصل‌نامه دیدگاه‌های حقوق قضایی، دوره بیست و چهارم، شماره 88، 1398.
قهوه‌چیان، حمید، «نظام حقوقی ورود به خدمت دولت در ایران»، فصل‌نامه حقوق اداری، سال اول، شماره 4، 1392.
مهرپور، حسین، «کرامت انسانی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و پی‌آمدهای آن»، مجله حقوق عمومی، شماره 1، 1385.
میرمحمدی، سیدمحمد و اکبر حسن‌پور، «نظام اداری ایران: تحلیلی بر مشکلات و چالش­ها»، مجله چشم‌انداز مدیریت دولتی، شماره 8، 1390.
ویژه، ،محمد رضا، : مفهوم اصل برابری در حقوق عمومی نوین، فصلنامه حقوق اساسی، شماره 2 ،1383، ص 23
هداوند، مهدی و داوود کاظمی، «تأملی بر اصول مدرن حقوق اداری در قانون مدیریت خدمات کشوری»، فصل‌نامه راهبرد، شماره 67، 1392.
یاوری، اسدالله، و مصطفی رضائی «ارزیابی مؤلفه­های عدالت استخدامی در ورود به خدمت در ایران و انگلستان»، فصل‌نامه حقوق اداری، سال نهم، شماره 30، 1401.
بهرامی، احسان، «بررسی مؤلفه­های بنیادین سازش‌یافتگی در آزادگان ایرانی»، رساله دکتری رشته روان­شناسی دانشگاه تربیت مدرّس، دانشکده علوم انسانی، 1387.
یاوری، اسدالله، جزوه حقوق اداری (2)، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده حقوق، بی تا.
رأی وحدت رویه شماره 719 مورخ 28/5/1399 هیئت عمومی دیوان عدالت اداری.
رأی وحدت رویه شماره 1043 مورخ 22/3/1400 هیئت عمومی دیوان عدالت اداری.
رأی وحدت رویه شماره 221 مورخ 18/4/1385 هیئت عمومی دیوان عدالت اداری.
رأی وحدت رویه شماره 921009095800917 مورخ 28/11/1392 هیئت عمومی دیوان عدالت اداری.
رأی وحدت رویه شماره 9610090905800743 مورخ 9/8/1396 هیئت عمومی دیوان عدالت اداری.
رأی وحدت رویه شماره 9809970905811445 مورخ 16/7/1398 هیئت عمومی دیوان عدالت اداری.
دوره 6، شماره 18
سال ششم، شماره هجدهم، بهار 1403
فروردین 1403
صفحه 115-144
  • تاریخ دریافت: 31 مرداد 1401
  • تاریخ بازنگری: 13 شهریور 1401
  • تاریخ پذیرش: 14 مهر 1401