اصل مستدل، مستند و موجه بودن آرای مراجع شبه قضایی با بررسی رویه قضایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب ، تهران ، ایران

2 دانشیار گروه حقوق،دانشکده حقوق و علوم سیاسی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب،تهران ،ایران

3 عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق (ع)

10.22034/mral.2023.563615.1399

چکیده

اصل مستند، مستدل و موجه بودن آرای مراجع شبه قضایی یکی از عناصر مهم دادرسی عادلانه و منصفانه به شمار می‌آید. با توجه به اینکه تصمیمات اداری با منافع عمومی پیوند خورده است اعمال این اصل در تصمیمات و آرای صادره از این مراجع و همچنین نظارت دیوان عدالت اداری به عنوان یک نهاد قضایی بر آرای صادره از این مراجع می‌تواند موجبی برای ارزیابی عملکرد حاکمیت و نهاد دادگستری در برابر وجدان عمومی جامعه باشد. با بررسی رویه قضایی مراجع شبه قضایی و دیوان عدالت اداری به‌نظر می‌رسد که توجه به اصول دادرسی منصفانه به طور اعم و نظارت بر مستدل و مستند بودن آراء و تصمیمات به طور اخص هنوز جایگاه شایستۀ خود را پیدا نکرده است. اگرچه در پاره‌ای موارد در رویۀ قضایی دیوان عدالت اداری به این مبانی و اهمیت آن اشاره‌هایی شده است اما در مراجع شبه قضایی این موضوع چندان مطمحِ نظر نبوده است. افزون بر این، این موضوع در رویۀ قضایی دیوان عدالت اداری نیز هنوز به جایگاه واقعی خود دست پیدا نکرده است و با توجه به فراگیر بودن امر دادرسی منصفانه در نظام‌های حقوقی این موضوع بیش از پیش اهمیت پیدا کرده است. در این مقاله به بررسی جایگاه اصل مستدل، مستند و موجه بودن آرای مراجع شبه قضایی در رویه قضایی می‌پردازیم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Principle of Reasoning, Documenting and Justifying the Judgments of Quasi-Judicial Authorities by studying the Judicial Precedent

نویسندگان [English]

  • parviz hajipoor 1
  • Ali faghih habibi 2
  • Tawakkul Habibzadeh 3
1 Islamic Azad University, South Tehran Branch، Tehran،Iran
2 Associate Professor, Department of Law, Faculty of Law and Political Science, Islamic Azad University, South Tehran Branch, Tehran, Iran
3 Member of the faculty of Imam Sadiq University
چکیده [English]

The principle of documenting, reasoning and justifying the opinions of quasi-judicial authorities is one of the important elements of a fair and just trial. Given that administrative decisions are linked to the public interest, the application of this principle in decisions and rulings issued by these authorities, as well as the oversight of the Court of Administrative Justice as a judicial institution on the rulings issued by these authorities can be a reason to evaluate the performance of the government and the judiciary. Be equal to the public conscience of society. Examining the judicial procedure of quasi-judicial authorities and the Court of Administrative Justice, it seems that paying attention to the principles of fair trial in general and monitoring the reasoning and documenting of opinions and decisions in particular has not yet found its proper place. Although in some cases these principles and their importance have been mentioned in the judicial procedure of the Court of Administrative Justice, this issue has not been considered by the quasi-judicial authorities. In addition, this issue has not yet reached its true place in the jurisprudence of the Administrative Court of Justice, and this issue has become more and more important due to the pervasiveness of fair trial in legal systems. In this article, we examine the position of the reasoned principle, documenting and justifying the opinions of quasi-judicial authorities in judicial procedure.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Court of Administrative Justice"
  • administrative decisions"
  • reasoning and documentation "
  • statement of reasons "
  • "
  • right to defense "
پتف، آرین و مرکزمالمیری، احمد، مفهوم و قلمرو اصول کلی حقوق اداری، چاپ اول (تهران: مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضاییه، 1395).
جعفری لنگرودی، محمدجعفر، ترمینولوژی، چاپ بیست و دوم، (تهران: انتشارات گنج دانش، 1388).
خدابخشی، عبدالله، حقوق داوری ودعاوی مربوط به آن دررویه قضایی، )تهران: شرکت سهامی انتشار، 1393 (.
شمس، عبدالله، آیین دادرسی مدنی، جلد نخست، (تهران: نشر دراک، 1395).
فنازاد، رضا، مراجع شبه قضایی، چاپ اول (تهران: انتشارات خرسندی، 1395).
متین دفتری احمد، آیین دادرسی مدنی و بازرگانی جلد دوم، (تهران: انتشارات مجد، 1391).
هداوند، مهدی و مشهدی، علی، اصول حقوق اداری، چاپ دوم (تهران: انتشارات خرسندی، 1391).
باقری، یوسف و صداقتی، سهام، « شاخصه‌های رأی قوی و متقن» فصلنامه قضاوت، شماره 79، (1393).
حاجی‌پور کندرود، علی، «ارزیابی قابلیت اعمال اصل علنی بودن دادرسی‌ها در مراجع اختصاصی اداری»، نشریه پژوهش‌های نوین حقوق اداری، شماره 1، (1398).
حمیدیان، حمید و حیدری، سیروس، «اصل علنی بودن دادرسی مدنی»، دوره 13، شماره 1،(1400).
رحمدل، «منصور، لطمه به اساس حکم»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 70، (1389).
رضایی‌زاده، محمدجواد و عطریان، فرامرز، «اصل الزام به ارائه دلیل در تصمیمات اداری در پرتو مفهوم ادارۀ خوب: مطالعه تطبیقی حقوق ایران و اتحادیه اروپا»، نشریه دانش حقوق عمومی، شماره 10، (1393).
زارعی، محمدحسین، «تحلیلی بر پیوند حقوق اداری و مدیریت دولتی بر پایه حاکمیت قانون»، نشریه مدیریت دولتی شماره 38، (1376).
سودمندی، عبدالحمید، «تحلیل مصادیق مستدل و مستند بودن آرای هیئت عمومی دیوان عدالت اداری و پیامدهای حقوقی آن»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 108، (1398).
صالحی راد، محمد، «تاملاتی در باب مستدل بودن احکام دادگاهها»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 42، (1382).
فلاح‌زاده، علی‌محمد، «تحولات حق استماع در حقوق اداری ایران و انگلستان»، شماره 41، (1392).
قنواتی، جلیل و مندنی، اسلام، «اخلاق و دادرسی عادلانه در پرتو قابلیت پیش‌بینی بودن قواعد دادرسی»، فصلنامه پژوهش‌های اخلاقی، دوره8، شماره 3، (1397).
محمدی، محمدرضا، «نقدی بر شیوه استدلال دادگاهها در آرای حقوقی»، نشریه رأی، شماره 8، (1393).
موسوی، سیدعلی، «لزوم رعایت اصل حضوری بودن و علنی بودن دادرسی در دیوان عدالت اداری»، نشریه راه وکالت، شماره 23، (1399).
هداوند، مهدی ،حقوق اداری تطبیقی، جلد دوم (تهران: انتشارات سمت، 1389).
هرمزی، خیرالله، «توجیه آرای مدنی و ضمانت اجرای عدم رعایت آن»، مجله پژوهش حقوق و سیاست، شماره 11، (1383).
همتی، مجتبی، «تحلیل قانون دیوان عدالت اداری از منظر استانداردهای خاص دادرسی منصفانه اداری؛ با نگاهی به رویه دادگاه اروپایی حقوق بشر»، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، شماره 55، (1395).
یاوری، اسدالله و یزدان‌مهر، محمد، «تاملی بر سیر تحولات تجدیدنظرخواهی در دیوان عدالت اداری»، نشریه حقوق اداری، شماره 5، (1393).
یاوری، اسدلله، «از دادرسی تا دارسی منصفانه؛ تحولدر مفهوم و قلمرو کلاسیک دادرسی و تضمینات آن»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 68، (1393).
- یاوری، اسدلله، «حق برخورداری از دادرسی منصفانه و آیین دادرسی نوین»، فصلنامه حقوق اساسی، شمراه 2، (1383).
Beck, Luke, The Constitutional Duty to Give Reason for Judicial Decisions, UNSLaw Journal (2017). Available at: https://www.unswlawjournal.unsw.edu.au/wp-content/uploads/2017/10/403_2.pdf
Anderson, ‘Discovery’ in Legal Decision-Making, Dordrecht: Kluwer Academic Publishers (1996).
Boughey, Janina, The Culture of Justification in Administrative Law: Rationales and Consequences, University of British Columbia Law Review (2021), Vol 54, No 2.
Henry J. Friendly, Some Kind of Hearing, University of Pennsylvania Law Review (1975), Vol. 123, No. 6.
دوره 6، شماره 18
سال ششم، شماره هجدهم، بهار 1403
فروردین 1403
صفحه 319-344
  • تاریخ دریافت: 14 آبان 1401
  • تاریخ بازنگری: 03 بهمن 1401
  • تاریخ پذیرش: 27 اسفند 1401