سیاست های پیشگیری وضعی از فساد در قلمرو معاملات دولتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق فقه و حقوق جزا ، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد واحد تهران شمال، تهران، ایران.

چکیده

این تحقیق درصدد آسیب‌شناسی راهکارهای پیشگیرانه وضعی در قلمرو معاملات دولتی در نظام حقوقی ایران است. پیشگیری وضعی به دنبال فهم مکان، زمان و چگونگی ارتکاب جرم است. در پیشگیری وضعی ما به دنبال تغییر محیط‌هایی هستیم که میزبان رفتارهای مجرمانه است تا اینکه این محیط‌ها برای مرتکبین مطلوبیت کمتری داشته باشند. با توجه به اینکه معاملات دولتی کماکان بیشترین حجم فساد چه از نظر کمیت و چه از نظر قیمت را دارد، از اینرو بررسی نحوه اعمال و همچنین میزان کارآمدی سیاست‌های پیشگیری وضعی از فساد در حوزه معاملات دولتی اهمیت می‌یابد. روش انجام تحقیق توصیفی- تحلیلی و ابزارها جمع‌آوری اطلاعات کتابخانه‌ای است. نتیجه تحقیق نشان می‌دهد که راهکار پیشگیری وضعی بر مبنای سه نظریه انتخاب عقلانی، فعالیت روزمره و الگوی جرم، به دلیل بزهدیده‌محوری و تمرکز بر سالم‌سازی محیط در مبارزه با فساد در معاملات دولتی بسیار راهگشا است. در ایران استفاده از سیاست پیشگیری وضعی اخیرا با جدیت بیشتری از سوی قانون‌گذار دنبال شده است. با این-حال، بخش مهمی از قوانین مرتبط با مبارزه با فساد در معاملات دولتی در حوزه پیشگیری وضعی بسیار قدیمی و نیازمند بازنگری است. برخی حوزه پیشگیری وضعی ازجمله شفافیت و سلامت معاملات دولتی در ایران کاستی‌های اساسی دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Situational prevention in context of public procurement

نویسندگان [English]

  • mohamadreza elahimanesh 1
  • Hamid Barzegari Dahaj 2
1 Assistant Professor, Department of Jurisprudence Law and Criminal Law, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Ph.D. Student in (Criminal law and criminology), Faculty of Humanities. Islamic Azad University, Tehran North Branch
چکیده [English]

This study seeks to examine the pathology of preventive strategies in the field of public procurement in the Iranian legal system. Situational prevention seeks to understand the place, time, and manner of committing a crime. In situation prevention, we seek to change environments that host criminal behaviors so that these environments are less desirable for criminals. Given that public procurement still have the highest level of corruption, both in terms of quantity and price, it is important to examine how they are implemented and the effectiveness of anti-corruption policies in the area of public procurement. Descriptive-analytical research methods and tools are library information collection. The results of the research show that the situation prevention strategy based on the three theories of rational choice, daily activity and crime pattern, is very helpful due to victim-contentedness and focus on improving the environment in the fight against corruption in government transactions. In Iran, the use of situational prevention policy has recently been pursued more seriously by the legislature. However, an important part of the anti-corruption laws in government transactions in the field of prevention is a very old situation and needs to be revised. Some areas of situational prevention, such as transparency and soundness of government transactions in Iran, have major shortcomings.

کلیدواژه‌ها [English]

  • situational prevention
  • public procurement
  • corruption
  • international instrument
  • legal system of public procurement of Iran
دادخواهی، لیلا، فساد اداری و سیاست جنایی مقابله­ی با آن، جلد 1، تهران: انتشارات میزان، 1390.  
ابراهیم گل، علیرضا، خالقی حشمت اله«اقدامات دولت جمهوری اسلامی ایران در مبارزه با پولشویی: راه طی شده، مسیر پیش رو»، مجموعه مقالات همایش کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با فساد (2003):دستاوردها و چالش­ها برگزار شده در آذر 1393، تهران: میزان، 1395
شهری، غلامرضا و همکاران، مجموعه تنقیح شده قوانین و مقررات کیفری به اهتمام معاونت حقوقی و توسعه قوه قضاییه، انتشارات روزنامه رسمی کشور، چاپ اول، 1386.
فلسون، مارکوس. کلارک، رونالد، فرصت بزهکاری: نگرشی کاربردی بر پیشگیری از بزهکاری، ترجمۀ کلانتری، م و قزلباش، س، زنجان؛ نشر دانش زنجان، 1388.
حشمتی مولایی، حسین، آسیب­شناسی بروز فساد در بخش پولی و بانکی، چاپ اول، تهران: مجموعه مقالات همایش ارتقای سلامت اداری، 1389.
دهقانی، فریبا، «رویکرد حقوق کیفری ایران به حفظ و ارتقاء سلامت نظام اداری»، پایان نامه دوره کارشناسی ارشد حقوق جزا و جزم­شناسی، دانشگاه قم، 1393.
محترم قلاتی، ایمان« آسیب شناسی سیاست جنایی تقنینی ایران در مبارزه با فساد در حوزه معاملات دولتی در پرتوی اسناد بین المللی و منطقه ای»، دکتری حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه قم، 1397.
ابراهیمی، شهرام و صفائی آتشگاه، حامد«رویکرد قانونگذار به پیشگیری ازجرم در قانون ارتقاء سلامت نظام اداری و مبارزه با فساد»، پژوهشنامه حقوق کیفری، سال ششم، شماره دوم، 1394.
ابوئیه، فخرالدین، جواد کاشانی و امیر هوشنگ فتحی، «اصل شفافیت در معاملات دولتی»، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال 11، شماره 20، 1398، ص 39.
حسینی، سید حسین و ملازمیان، محمد مسعود« بررسی تطبیقی پیشگیری وضعی از جرم ارتشا در حقوق ایران و کنوانسیون مریدا»، پژوهشنامه حقوق کیفری، سال ششم، شماره اول، 1394.
شمس ناتری، محمد ابراهیم؛ توسلی زاده، توران«پیشگیری وضعی از جرایم اقتصادی»، فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 41، شماره 4، 1390.
فضلی، مهدی و خالقی، ابوالفتح « کاستی­های تقنینی در کاهش فساد در معاملات دولتی در پرتوی رهنمودهای OECD»، فصلنامه پژوهش حقوق کیفری، دوره 6، شماره 23، 1397.
لطفی، نسرین، حاجی­ده­آبادی، محمدعلی«بررسی نقش مذهب در پیشگیری از وقوع جرایم از دیدگاه افراد عادی و مجرم»، دانش انتظامی، سال پانزدهم، شماره 4، 1392.
Felson, M. Linking criminal choices, routine activities, informal control, and criminal outcomes. In D. B. Cornish & R. V. Clarke (Ed.), The reasoning criminal: Rational choice perspectives on offending (pp. 119-128). New Brunswick, NJ: Rutledge.
OECD, Commentaries on the Convention on Combating Bribery of Foreign Public Officials in International Business Transactions 1997.
Shariati, Auzeen & Guerette, Rob. Preventing Crime and Violence, Situational Crime Prevention (2017) [accessed December 2019] https://www.researchgate.net/publication/311251189_Situational_Crime_Prevention
UNODC, Guidebook on anti-corruption in public procurement and the management of public finances, United Nations, 2013. https://www.unodc.org/documents/corruption/Publications/2013/Guidebook_on_anticorruption_in_public_procurement_and_the_management_of_public_finances.pdf
European Commission, Report from the Commission to the Council and the European, 2014 a, https://www.eumonitor.eu/9353000/1/j4nvke1fm2yd1u0_j9vvik7m1c3gyxp/vkcwedg3tdz6/v=s7z/f=/com(2014)38_en.pdf
OECD, Integrity in Public Procurement GOOD PRACTICE FROM A TO Z 2007, https://www.oecd.org/development/effectiveness/38588964.pdf
Smith, M.J., & Clarke, R.V., Situational crime prevention: Classifying techniques using good enough theory. In Welsh, B. C., & Farrington, D. P. (Eds.). The Oxford handbook of crime prevention (pp. 291-315) Oxford University Press, 2012.
Brantingham P.J. and Brantingham P.L. (2008) Crime pattern theory. In: Environmental Criminology and Crime Analysis, Wortley R., Mazerolle L. and Rombouts S. (eds) ,Cullompton, Devon: Willan, 78–93
OECD, Recommendation of the Council on OECD Guidelines for Managing Conflict of Interest in the Public Service, OECD/LEGAL/0316, 2003.
OECD, OECD Recommendation of the Council on Public Procurement, 2015b, accessed online on June 8th at http://www.oecd.org/gov/public procurement/recommendation/OECDRecommendation-on-Public-Procurement.pdf
UNODC, Conference of the States Parties to the United Nations Convention against Corruption, Resolution 3/2, 2009. http://www.unodc.org/documents/treaties/UNCAC/COSP/session3/V0988538e.pdf
 
Yukins, R Christopher, Cross-Debarment: A Stakeholder Analysis, the Geo. Wash. U. Int’l L. Rev, 2013.
Schneider, F. and Kepler, J(2008) "money Laundering: some facts", European Journal of Law and Economics, vol, 13.
Brantingham, P.L. & Brantingham, P.J., "Situational Crime Prevention As A Key Component In Embedded Crime Prevention". Canadian Journal of Criminology And Criminal Justice, 2005.