اعمال مجازات های کیفری و اداری به مثابه ابزار مدیریت منابع آب (مطالعه موردی آبیاری نوین دشت سیستان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

2 دانشیار، گروه حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

3 دانشیار گروه حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

چکیده

مجازات انعکاس یافته در آرای قضایی، یکی از ابزارهای حکمرانی دولت درزمینه صیانت و مدیریت منابع آب در طرح آبیاری نوین دشت بحران‌زده سیستان به شمار می‌رود. در این راستا، تبیین و تحلیل رویکرد فلسفی نهاد مجازات، نقاط قوت و ضعف عملکرد دستگاه قضایی را در زمینه مقابله با جرائم آبی به‌وضوح نمایان می‌سازد. نتایج این بررسی که با روش تحلیل توصیفی- استنتاجی صورت پذیرفته، حکایت از آن دارد که برخی از محاکم، رویکرد فایده‌گرایی و برخی دیگر، رویکرد سزا گرایی را در مجازات‌های تعیین‌شده ملاک عمل قرار داده‌اند. بااین‌حال، پیامد این دوگانگی در رویکرد فلسفی، سیاست‌های دستگاه عدالت در صیانت از منابع آب را ناکارآمد جلوه داده است. نتایج این پژوهش، نشان می‌دهد که به هر میزان کیفرهای تعیین‌شده با انتظارات عمومی جامعه محلی و ظرفیت فرهنگ سازش و مصالحه در عرصه حل‌وفصل اختلافات میان ذینفعان منابع آبی در این طرح،در کنار توجه به ظرفیت آموزه‌ای دینی توجه کمتری داشته باشد به نا کارآمدی مجازات در جرائم آبی منجر خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Imposition of criminal and administrative penalties as a tool for water resources management (Case study of modern irrigation in Sistan plain)

نویسندگان [English]

  • Saeed Gohari 1
  • Seyed Hossein Hosseini 2
  • Abdolreza Javan Jafari Bojnordi 3
1 PhD student in Criminal Law and Criminology, Ferdowsi University, Mashhad, Iran
2 Associate Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Ferdowsi University, Mashhad, Iran
3 Associate Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Ferdowsi University, Mashhad, Iran
چکیده [English]

Punishment reflected in judicial rulings is one of the tools of government governance in the field of protection and management of water resources in the new irrigation plan of the crisis-stricken plain of Sistan. In this regard, the explanation and analysis of the philosophical approach of the penitentiary institution clearly shows the strengths and weaknesses of the judiciary in dealing with water crimes. The results of this study, which was conducted by descriptive-inferential analysis, indicate that some courts have used the utilitarian approach and others the punitive approach in the prescribed punishments. However, the consequence of this dichotomy in the philosophical approach has rendered the policies of the justice system in the protection of water resources ineffective. The results of this study show that any amount of punishments determined by the general expectations of the local community and the capacity for a culture of compromise in resolving disputes between water resources stakeholders in this project, in addition to the capacity of religious teachings to pay less attention to the inefficiency of punishment. Will lead to water crimes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • water crimes
  • philosophy of consequentialism
  • philosophy of punishment
  • prevention of water crimes
ابوالحمد، عبدالحمید، حقوق اداری: سازمان­های اداری ایران (جلد 1)، تهران: دانشگاه تهران، چاپ سوم، 1351.
آشوری، محمد، آیین دادرسی کیفری (جلد 1)، تهران: سمت، چاپ دهم، 1383.
خداخواه، نسیم و امیرحسین نوربخش، مبانی حقوق آب، تهران: جاودانه جنگل، 1397.
ذوالفقاری، یوسف، حقوق آب، تهران: مجد، 1395.
رشیدی جهان‌آباد، رشید، مراجع شبه قضایی تهران: مجد، 1395.
رشیدی، حمید، قانون توزیع عادلانه آب در آیینه حقوق ایران (جلد 1)، تهران: دادگستر، 1398.
روزه، پرو، نهادهای قضایی فرانسه، ترجمه: شهرام ابراهیمی، عباس تدین و غلام‌حسین کوشکی، تهران: سلسبیل، 1382.
طباطبایی مؤتمنی، منوچهر، حقوق اداری، تهران: سمت، 1387.
کریمیان سردشتی، نادر، دانش‌نامه آب و آب‌شناسی در قرآن کریم، تهران: بی نا، 1382.
محسن‌زاده، احمد و نادر ساعد، حقوق محیط زیست: نظریه­ها و رویه­ها، تهران: خرسندی، 1388.
مولابیگی، غلام‌رضا، صلاحیت و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، تهران: جنگل، چاپ اول، 1393.
نوگلی، جمال، مالکیت حق‌آبه و منابع آبی ایران، تبریز: یانار و آیدین، 1395.
هداوند، مهدی و مسلم آقایی طوق، دادگاه های اختصاصی اداری، تهران: خرسندی، 1389.
ارشدی، محمدیار، «نقش قوه قضاییه هند در حفاظت از محیط زیست»، مجله مدرّس علوم انسانی، دوره نهم، 1384، شماره 3.
امامی، محمد و سید نصرالله موسوی، «مبانی نظری مراجع شبه قضایی و جایگاه آن‌ها در حقوق ایران»، مجله مطالعات حقوقی شیراز، دوره بیست و یکم، 1383، شماره 41.
بخشی جهرمی و همکاران، «تیشه قانون به ریشه آب: تحلیلی پژوهشی بر قانون تعیین تکلیف چاه­های آب فاقد پروانه بهره‌برداری»، فصل‌نامه مهندسی آبیاری و آب، سال پنجم، 1393، شماره 18.
بدیسار، سید ناصرالدین، سید محمد صادق احمدی و مسعود راعی، «نظام حقوقی آلودگی منابع آب در ایران»، تحقیقات منابع آب ایران، دوره سیزدهم، 1396، شماره 1، صص 110ـ101.
جاویدی، مجتبی، «بکاریا، از اصالت عقل تا اصالت تجربه: تحلیل معرفت‌شناختی اندیشه‌های کیفری سزار بکاریا»، فصل‌نامه اندیشه دینی، دوره هجدهم، 1397، شماره ۱، صص ۴۴ـ۲۱.
جعفری ندوشن، علی‌اکبر و امید شیرزاد، «ساختار و صلاحیت مراجع شبه قضایی حقوق آب ایران»، فصل‌نامه حقوق اداری، سال ششم، 1398، شماره 18.
جوان جعفری بجنوردی، عبدالرضا و زهرا فرهادی آلاشتی، «تأملی بر خوانش فیلسوفان اصالت فایده از بازدارندگی کیفر مرگ»، مجلس و راهبرد، دوره بیست و ششم، 1398، شماره ۱۰۰، صص ۲۱۵ـ۲۴۱.
جوان جعفری بجنوردی، عبدالرضا و سید محمدجواد ساداتی، «دورکهایم و کارکردگرایی در شناخت کیفر»، فصل‌نامه تعالی حقوق، دوره جدید، 1392، شماره ۴، صص ۱۲۴ـ۱۰۱.
جوان جعفری بجنوردی، عبدالرضا و سید محمدجواد ساداتی، «سزاگرایی در فلسفه کیفر»، پژوهش‌نامه حقوق کیفری، دوره سوم، 1391، شماره ۱، صص59ـ81.
حسینی، سید حسین و حسن یوسفی، «درآمدی بر حمایت کیفری از حقوق آب»، فصل‌نامه آب و توسعه پایدار، دوره پنجم، 1397، شماره 1.
سالاری، فاطمه، مهدی قربانی و آرش ملکیان، «پایش اجتماعی شبکه ذی‌نفعان در حمکرانی محلی منابع آب (منطقه مورد مطالعه: حوضه آب‌خیز رزین، شهرستان کرمانشاه)»، نشریه مرتع و آب‌خیزداری، دوره شصت و هشتم، 1394، شماره 2.
شاه ملک‌پور خشک‌بیجاری، حسن، «فلسفه تنوع ضمانت اجراها در قتل از منظر سیاست کیفری اسلام»، پژوهش‌نامه حقوقی، دوره اول، 1390، شماره ۲، صص ۷۷ـ۵۷.
شعبانی، یاور، «چیستی مراجع شبه قضایی در آرای هیئت عمومی دیوان عدالت اداری»، فصل‌نامه جستارهای حقوق عمومی، سال اول، 1396، شماره 3.
شهباز بیگیان، محمدرضا و علی باقری، «تحلیل سیستمی آسیب‌پذیری دشت سیستان به کاهش منابع آب: ارائه گزینه‌های سیاستی با رویکرد برگشت‌پذیری»، تحقیقات منابع آب ایران، دوره دوازدهم، 1395، شماره ۱، صص ۵۵ـ۴۰.
عرب‌پور، امیرحسین، «ارائه الگوی حکمرانی آب مبتنی بر بازاریابی اجتماعی در راستای تغییر رفتار مصرفی آب»، فصل‌نامه مجلس و راهبرد، سال بیست و هشتم، 1392، شماره 106.
عسکری بزایه، فاطمه، «حکمرانی آب: مروری بر مفاهیم، چالش­ها، ابزارها و تدابیر نهادی»، نشریه مدیریت آب در کشاورزی، 1395، شماره 1.
فریادی، مسعود، «نقش حقوق عمومی در کنترل مصرف آب»، فصل‌نامه مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، دوره دهم، 1397، شماره 1.
قائمی، آلاله، مریم لاریجانی، سید محمد شبیری و محمدرضا سرمدی، «ارائه مدل مفهومی حکمرانی پایدار در مدیریت به هم پیوسته منابع آب کشور با تأکید بر آموزش و ظرفیت‌سازی»، مجله آب و فاضلاب، دوره بیست و هشتم، 1396، شماره 4.
قنبری، احمد، علی‌رضا کرباسی، احمد احمدیان و حسین قاسمی، «نگرشی بر مدیریت بحران آب در سیستان»، کنفرانس بین‌المللی بحران آب، 1387.
کشاورز، اسدالله، محمد آشوری، محمدعلی مهدوی ثابت و شهرام ابراهیمی، «تحلیلی بر توسعه متوازن مناطق آبی کشور با تأکید بر گذر جرم‌انگاری و استفاده غیر مجاز از منابع آب»، فصل‌نامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال نهم، 1398، شماره 36.
گسن، رمون، «ملاحظه­هایی درباره هدف آیین دادرسی کیفری»، ترجمه: شهرام ابراهیمی، مجله حقوقی دادگستری، 1385، شماره 56.
مبین، حجت، «جامعه‌شناسی مجازات‌ها، ضرورتی فراموش‌شده»، گواه بهار، 1387، شماره 12، صص 80ـ75.
مرادی، فرزانه، سید حسین هاشمی، سید محمود میرخلیلی و شهرداد دارابی، «نقش مجازات در پیش‌گیری از جرم بهره‌برداری غیر مجاز از منابع آب زیرزمینی»، مجله آب و فاضلاب، دوره سی‌ام، 1398، شماره 3.
معمارزاده، غلام‌رضا، جواد جاسبی و ندا نفری، «حکمرانی خوب: اکولوژی متعادل»، مجله آینده‌پژوهی مدیریت، دوره بیست و یکم، 1389، شماره 1.
نجابت­خواه، مرتضی، «چالش فراروی جایگاه حقوقی دیوان عدالت اداری در حل و فصل اختلافات در حوزه آب»، فصل‌نامه مطالعات حقوق انرژی، دوره سوم، 1396، شماره 1.
وحید، مجید و محسن رنجبر، «آسیب‌شناسی بعد سیاسی حکمرانی آب در ایران»، فصل‌نامه سیاست‌گذاری عمومی، دوره چهارم، 1397، شماره 4.
ویژه، محمدرضا و مسلم میری، «دادرسی آب در کمیسیون رسیدگی به امور آب‌های زیرزمینی: چالش­ها و راهکارها»، مجله مطالعات حقوق انرژی، دوره سوم، 1396، شماره 1.
هاشمی، سید محمد، «حمایت­ها و تضمینات حقوق بشر در حقوق داخلی و نظام بین‌المللی»، مجله تحقیقات حقوقی، دانشگاه شهید بهشتی، 1382، شماره 38.
گزارش «نشست تخصصی قضات دیوان عدالت اداری و اعضای کمیسیون رسیدگی به امور آب‌های زیرزمینی»، تهران، 1394.
مهندسین مشاور آب‌کاوش سرزمین، طرح آبیاری نوین دشت سیستان (رویکرد اجتماعی طرح)، تهران: معاونت آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی، 1398.
مهندسین مشاور آب‌کاوش سرزمین، گزارش مطالعات اجتماعی و نظام بهره‌برداری سازمان بهره‌برداری طرح انتقال آب به اراضی دشت سیستان، 1396.
 
Biekmohammadi, H. & H. Noori, “Droughts effects Between 83ـ1377 On SiStan rural & strategies to cope with”, Geographics and Development Journal, 2007, No. 40, 119_197.
Richard, R. & E. Kania, “Philosophies of Punishment”, Wiley online library, 2015:www.doi.org/10.1002/9781118519639.wbecpx258.
Rob, C., “Probation and the philosophy of punishment”, Probation Journal, 2018, No. 65 (3), 252_268:www.org/10.1177/0264550518776768.
دوره 4، شماره 12
سال چهارم، شماره دوازدهم، پاییز 1401
مهر 1401
صفحه 173-201
  • تاریخ دریافت: 08 اسفند 1400
  • تاریخ بازنگری: 10 فروردین 1401
  • تاریخ پذیرش: 15 فروردین 1401