واکاوی نقش تنظیم گری بانک مرکزی در معاملات اسناد تجاری در پرتوی قانون جدید چک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته حقوق خصوصی، گروه حقوق، واحد امارات متحده عربی، دانشگاه آزاد اسلامی، دبی، امارات متحده عربی.

2 استادیار مدعو گروه حقوق خصوصی، واحد امارات متحده عربی، دانشگاه آزاد اسلامی، دبی، امارات متحده عربی

3 استادیار گروه حقوق خصوصی ، واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

یکی از مهم‌ترین اسناد تجاری بر اساس قانون تجارت، چک می‌باشد. با توجه به اهمیت این سند پرداخت در مبادلات تجاری، قانونگذار قانون خاصی را به آن اختصاص داده است و این قانون در سال 1397 مورد اصلاح قرار گرفته است و بر این اساس تعهدات جدیدی بر عهده بانک مرکزی قرار داده شده است. بر اساس قانون اصلاحی جدید، بانک مرکزی مکلف به انجام تعهداتی شده است تا از طریق انجام آنها، شفافیت و نظارت بر موسسات مالی و اعتباری و بانک‌ها محقق گردد. با توجه به تعهدات بانک مرکزی که در قانون مزبور مورد توجه قرار گرفته است، می‌توان گفت بانک مرکزی، به عنوان نهاد تنظیم‌گر، نقش مهمی در ایفای تعهدات قانونی دارد. همچنین، دخالت بانک مرکزی در عملیات مربوط به چک می‌تواند به عنوان نهاد تامین کننده منفعت عمومی نیز مطرح باشد. بنابراین، در این پژوهش به دنبال بررسی نوآوری‌های قانون جدید چک در خصوص تعهدات بانک مرکزی می‌باشیم. نتایج این پژوهش، نشان می‌دهد دخالت بانک مرکزی به عنوان نهاد تنظیم‌گر قابل توجیه است. روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی است و در گردآوری منابع از روش کتابخانه‌ای استفاده شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An analysis of the central bank's regulatory role in commercial document transactions in the light of the new cheque law

نویسندگان [English]

  • Naser Sarbazi 1
  • Ali Reza Rajabzadeh Estahbanati 2
  • Teyeb Afsharnia 3
1 PhD Student in Private Law, Department of Law, UAE Branch, Islamic Azad University, Dubai, UAE.
2 Visiting Assistant Professor, Department of Private Law, UAE Branch, Islamic Azad University, Dubai, UAE
3 Assistant Professor, Department of Private Law, West Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

One of the most important commercial documents under commercial law is the cheque. Due to the importance of this payment document in commercial transactions, the legislator has assigned a special law to it and this law was amended in 2018 and based on this, new obligations have been placed on the Central Bank. Under the new amendment law, the central bank is required to fulfill its obligations to ensure transparency and oversight of financial and credit institutions and banks. Given the obligations of the central bank, which are considered in the law, it can be said that the central bank, as a regulatory body, has an important role in fulfilling legal obligations. The central bank's involvement in cheque-related operations can also be considered as a public benefit provider. Therefore, in this study, we seek to examine the innovations of the new cheque law regarding the obligations of the central bank. The results of this study show that the intervention of the central bank as a regulatory body can be justified. The research method in this research is descriptive-analytical and library method has been used in collecting resources.

کلیدواژه‌ها [English]

  • cheque Amendment Law approved in 1397
  • Liabilities of banks
  • Non-payable (irrevocable) cheque
  • Central Bank
  • Regulation
اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت (برات، سفنه، قبض انبار، اسناد در وجه حامل و چک)، تهران: سمت، 1383.
راسخ، محمد، نظارت و تعادل در نظام حقوق اساسی ایران، تهران: دراک، 1388.
ساردویی‌نسب، محمد و احد طاهری، اسناد تجاری الکترونیکی، تهران: میزان، 1393.
ستوده تهرانی، حسین، حقوق تجارت، تهران: دادگستر، 1389.
سلطانی، محمد، حقوق بانکی، تهران: میزان، 1393.
عبدی‌پور فرد، ابراهیم، حقوق تجارت: اسناد تجاری (جلد 3)، تهران: مجد، 1397.
کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی: قواعد عمومی قراردادها (جلد 4)، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1387.
گرامی، حسین، شرح ماده به ماده قانون صدور چک، تهران: جنگل، 1397.
طباطبایی مؤتمنی، منوچهر، حقوق اداری، تهران: سمت، چاپ هفتم، 1377.
میر محمدصادقی، حسین، حقوق کیفری اختصاصی (2): جرایم علیه اموال و مالکیت، تهران: میزان، 1393.
هاشمی، سید محمد، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران (جلد 2)، تهران: میزان، چاپ سوم، 1387.
الوانی، مهدی، مدیریت عمومی، تهران: نی، 1379.
احمدی، فاطمه، «فرمالیسم اسناد تجاری و آثار آن در حقوق تجارت ایران»، مجله مطالعات حقوق، ۱۳۹۶، شماره ۸.
امامی، محمد و فرشته دهقان، «نظارت درونی سلسله‌مراتبی بر دستگاه­های اداری در نظام حقوقی ایران»، مجله مطالعات حقوقی، 1392، دوره پنجم، شماره 1.
امامیان، سید محمدصادق و همکاران، «نظام ملی تنظیم­گری (مفهوم تنظیم­گری و ارتباط آن با نظام حکمرانی)»، گزارش مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات اقتصاد بخش عمومی، 1397، شماره مسلسل: 15940.
بوستانی، رضا و نوشین صلوی‌تبار، «بررسی استقلال بانک مرکزی ایران از بعد مالی»، فصل‌نامه روند، 1396، سال بیست و چهارم، شماره 78.
توحیدی، مهرداد و همکاران، «تحلیل ابعاد حقوقی نظارت بانک مرکزی بر نظام بانکداری ایران»، فصل‌نامه تحقیقات حقوق خصوصی، 1399، شماره 45.
خاندوزی، احسان، «الزامات دولت تنظیم‌گر در اقتصاد ایران»، فصل‌نامه مجلس و راهبرد، 1389، شماره 64.
زارعی، محمدحسین و محمدعلی متانی، «حقوق تنظیمی بانکی و آسیب­های آن در نظام بانکی ایران»، فصل‌نامه تحقیقات حقوقی، 1398.
ساردویی‌نسب، محمد و احد طاهری، «چک الکترونیکی»، مجله حقوق خصوصی، ۱۳۹3، شماره ۲۲.
السان، مصطفی، «نقش بانک مرکزی در پرداخت­های بانکی»، مجله پژوهش­های پولی و بانکی، 1389، سال دوم، شماره 5.
سکوتی نسیمی، رضا و رضا اشرفی‌سرای، «تکالیف و مسئولیت‌های بانک در لایحه جدید قانون تجارت در ایجاد و گردش سالم چک»، مجموعه مقالات «همایش ملی نقد و بررسی لایحه جدید قانون تجارت سال 91»، 1398.
سمیعی زنوز، حسین و همکاران، «تحلیل بزه مداومت در اشتغال غیر مجاز به عملیات بانکی»، مجله پژوهش‌های پولی و بانکی، 1395، سال نهم، شماره 28، ص 278.
عبدی‌پور فرد، ابراهیم و على فتوحی‌راد، «تجزیه و تحلیل اسناد تجاری به عنوان سیستم پرداخت»، دوفصل‌نامه دانش‌نامه حقوق اقتصادی، دانشگاه فردوسی، 1395، سال بیست و سوم، شماره 9.
عطریان، فرامرز، «اصل امنیت حقوقی و مداخله دولت در عرصه اقتصاد»، فصل‌نامه مطالعات حقوق عمومی، 1396، دوره چهل و هفتم، شماره 2.
فتوحی‌راد، علی، «حقوق دارنده چک و نوآوری‌های قانون اصلاحی صدور چک»، وکیل مدافع، فصل‌نامه داخلی کانون وکلای دادگستری، 1398، شماره 18.
لطفی نیستانک، اعظم، «نقد و بررسی اصلاحیه قانون صدور چک، مصوب 1397»، دومین کنفرانس ملی و اولین کنفرانس بین‌المللی حقوق و علوم سیاسی، 1398.
محمدی، حسین و مهدی محمودی، «بررسی اثرات متقابل نرخ بهره یا متغیرهای اقتصاد کلان در کشورهای اسلامی و غیر اسلامی»، فصل‌نامه تحقیقات مدل‌سازی اقتصادی، 1396، شماره 28.
مصطفی‌پور، منوچهر، «نقش بانک مرکزی در نظارت بر بازارهای مالی»، مجله اقتصادی، 1396، شماره 5 و 6.
شمس، عرفان، «مبانی و مدل­های خودتنظیمی با تأکید بر نظام حقوقی ایران»، رساله دکتری، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، 1393.
منصوری، محمد، «چالش­های هنجاری و سازمانی نظارت حقوقی بر نظام بانکداری در جمهوری اسلامی ایران»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی مرودشت، 1396.
Baldwin, Robert and Martin Cave and Martin Lodge, Understanding Regulation: Theory, Strategy, and Practice, OUP Oxford, UK, 2012.