مسئولیت مدنی دولت ناشی از ارتباطات اینترنتی در حقوق ایران و اسناد بین المللی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه حقوق خصوصی، واحد دامغان، دانشگاه آزاد اسلامی، دامغان، ایران

2 استادیار گروه حقوق خصوصی، واحد دامغان، دانشگاه آزاد اسلامی، دامغان، ایران

10.22034/mral.2023.1972405.1407

چکیده

موضوع مسئولیت مدنی، در عرصه ی ارتباطات اینترنتی یکی از موضوعات بسیار مهمی است که همواره مورد توجه قانونگذاران قرار گرفته است. مسئولیت مدنی در دو سطح مسئولیت اشخاص و دولت قابل تحقق است. سیر تکوین این موضوع در حقوق ایران تنها به چند دهه اخیر بر می گردد ولیکن در عرصه حقوق بین الملل از پیشینه ی دیرینی برخوردار است. در حقوق ایران، مسئولیت مدنی اشخاص ناشی از ارتباطات اینترنتی دارای شروطی همچون تحقق ورود ضرر، فعل زیانبار و انتساب تقصیر است که این موضوع بر مبنای قاعده لاضرر، احترام، تسبیب، حسن نیت و... شکل گرفته است. از حیث حقوق اداری و مسئولیت مدنی دولت نیز به نظر می‌رسد از میان مبانی و نظریات مختلف، نظر مختار..... است. این نوع مسئولیت در عرصه اسناد بین الملل نیز بر مبنای نظریه تقصیر می باشد که برخی کشورها همچون حقوق کامن لا مبنای نظریه خطر را در کنار تقصیر به صورت توأمان مورد پذیرش قرار داده اند. از این رو یکی از اهداف مهم در نگارش مقاله حاضر، بررسی سیر تکوین و مبانی مسئولیت مدنی ناشی از ارتباطات اینترنتی در حقوق ایران و اسناد بین المللی با روش توصیفی- تحلیلی است که به این نتیجه دست یافتیم که مبنای این نوع مسئولیت در حقوق ایران نظریه تقصیر و در عرصه اسناد بین الملل نیز متغیر و بر مبنای نظریه تقصیر و خطر توأمان می باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Civil liability of the government arising from internet communications in Iranian law and international documents

نویسندگان [English]

  • Nazli Sabzali 1
  • AliReza Hassani 2
  • Amir Khaje Zadeh 2
1 PhD student, Department of Private Law, Damghan Branch, Islamic Azad University, Damghan, Iran
2 Assistant Professor, Department of Private Law, Damghan Branch, Islamic Azad University, Damghan, Iran
چکیده [English]

The issue of civil responsibility in the field of internet communication is one of the most important issues that has always been the focus of legislators. Civil responsibility can be realized at two levels of responsibility of individuals and the government. The evolution of this issue in Iranian law goes back only to the last few decades, but it has a long history in the field of international law. In Iranian law, the civil liability of individuals arising from internet communication has conditions such as realization of loss, harmful act and attribution of fault, which is based on the principle of harmlessness, respect, atonement, goodwill, etc. In terms of administrative rights and civil responsibility of the government, it seems that Mukhtar's opinion is... among different bases and theories. This type of responsibility in the field of international documents is also based on the theory of fault, which some countries, like the common law, have accepted the theory of risk as the basis of fault in the form of twin. Therefore, one of the important goals in writing this article is to examine the course of development and the foundations of civil liability arising from internet communications in Iranian law and international documents with a descriptive-analytical method. The theory of fault in the field of international documents is also variable and based on the theory of fault and twin risk.

کلیدواژه‌ها [English]

  • civil liability
  • government
  • internet communication
  • fault
  • administrative law
آریان‌پور، منوچهر و دیگران، فرهنگ انگلیسی به فارسی (جلد 2)، تهران: جهان ‌رایانه،
انصاری، باقر، حقوق حریم خصوصی، تهران: سمت، 1391.
بادینی، حسن، فلسفه مسئولیت مدنی، تهران: شرکت سهامی انتشار،
باریکلو، علی‌رضا، مسئولیت مدنی، تهران: میزان،
بجنوردی، محمدحسن، القواعد الفقهیه (جلد 2)، قم: اسماعیلیان، 1371.
برمینگهام، ورا، شبهجرم و مسئولیت مدنی در حقوق انگلستان، ترجمه: سید مهدی موسوی، تهران: میزان، 1388.
حسین‌پور، پری و علی صابرنژاد، آزادی اطلاعات در فضای سایبر از منظر حقوق بین­الملل، تهران: مجد، 1400.
حیاتی، علی عباس، حقوق مدنی (مسئولیت مدنی)، تهران: میزان،
خیاطی گرگری، ماهدیس، شرایط مسئولیت مدنی پلیس در حقوق ایران و انگلیس، تهران: شهر دانش،
ره‌پیک، حسن، حقوق مسئولیت مدنی و جبران‌ها، تهران: خرسندی، 1395.
طباطبایی مؤتمنی، منوچهر، حقوق اداری تطبیقی، تهران: سمت، 1387.
طباطبایی مؤتمنی، منوچهر، حقوق اداری، تهران: میزان، 1386.
عمید زنجانی، عباس‌علی، موجبات ضمان، تهران: میزان، 1382.
غلام‌علی‌زاده، محمد، مسئولیت مدنی ناشی از وسایل موتوری، تهران: شهر دانش،
فتحیان، محمد و سید حاتم مهدوی‌نور، مبانی و مدیریت فناوری اطلاعات، تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران، 1389.
کاتوزیان، ناصر، الزام‌های خارج از قرارداد (ضمان قهری) (جلد 1)، تهران: دانشگاه تهران، 1378.
کاتوزیان، ناصر، الزامهای خارج از قرارداد (ضمان قهری)، مسئولیت مدنی غصب و استیفا، تهران: دانشگاه تهران،
گرجی، ابوالقاسم، مقالات حقوقی (جلد 2)، تهران: دانشگاه تهران، 1369.
لیتل جان، استیفن، نظریه‌های ارتباطات، ترجمه: سید مرتضی نوربخش و سید اکبر میرحسنی، تهران: جنگل،
محقق داماد، سید مصطفی، قواعد فقه: بخش مدنی (جلد 4)، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی، 1388.
مکارم شیرازی، ناصر، القواعد الفقهیه، قم: مدرسه امام علی بن ابی‌طالب،
موسی­زاده، ابراهیم، حقوق اداری، تهران: دادگستر، چاپ دوم، 1393.
موسی­زاده، رضا، حقوق اداری، تهران: میزان، 1387.
موسی­زاده، رضا، حقوق اداری، تهران: میزان، 1378.
ابهری، حمید و حمید میری، «پژوهشی تطبیقی پیرامون مسئولیت مدنی ارائه‌کنندگان خدمات اینترنتی با تأکید بر حقوق امریکا و اتحادیه اروپا»، فصل‌نامه پژوهش حقوق خصوصی، 1391، سال اول، شماره 1.
امینی، عیسی و الیاس نوعی، «قواعد عام مسئولیت مدنی در حقوق انگلستان با نگاهی به حقوق ایران»، تحقیقات حقوقی آزاد، 1391، شماره
امینی، عیسی و سمیرا محمدی‌نژاد، «نقش تقصیر در مسئولیت مدنی و مقایسه آن با حقوق کامن لا»، تحقیقات حقوقی آزاد، 1391، سال پنجم، شماره
بادینی، حسن و حمیدرضا اقدس‌طینت، «خطرات معمول زندگی و نقش آن در قلمرو مسئولیت مدنی»، دوفصل‌نامه دیدگاه‌های حقوق قضایی، 1396، شماره 78-77.
جعفری‌تبار، حسن، «از آستین طبیبان؛ قولی در مسئولیت مدنی پزشکان»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 1377، شماره
حیدری، وحید و سید محمدمهدی غمامی، «تقابل قاعده لاضرر و قاعده احسان در مسئولیت مدنی دولت»، اندیشه­های حقوق عمومی، 1400، سال دهم، شماره 2.
رجبی، عبدالله و نسرین ترازی، «بررسی انتقادی حاکمیت حقوقی ساختار فنی اینترنت بر فضای مجازی»، فصل‌نامه تحقیقات حقوقی، 1396، دوره بیستم، شماره 80.
زرگوش، مشتاق، «مسئولیت مدنی دولت در بلایای طبیعی»، مجله رفاه اجتماعی، 1385، شماره 23.
سیفی، سید جمال، «رأی پرونده موسوم به هموفیلی­ها: نگاهی نو به مسئولیت مدنی دولت در رویه قضایی ایران»، پژوهش­های حقوقی، 1384، شماره 8.
صالحی مازندرانی، محمد، «مطالعه تطبیقی مبنا و ماهیت مسئولیت مدنی دولت»، حقوق تطبیقی، 1394، دوره سوم، شماره 1.
طالبی طادی، بهنام، «بازخوانی مفهوم حریم خصوصی از منظر فقه امامیه»، دوفصل‌نامه پژوهش‌نامه فقه و نظام‌سازی عدالت، 1396، سال اول، شماره 2.
مولایی، آیت و حسن لطفی، «آسیب‌شناسی تحول صلاحیت در دعاوی مسئولیت دولت در ایران»، فصل‌نامه حقوق اداری، 1398، سال هفتم، شماره 21.
میرداداشی، سید مهدی، «مبانی فقهی و حقوقی مسئولیت مدنی دولت»، حقوق اسلامی، 1392، سال دهم، شماره 37.
واعظی، مجتبی، «معیار عمل حاکمیت در حقوق اداری ایران»، مطالعات حقوقی شیراز، 1394، دوره هفتم، شماره 2.
یوسفی‌فر، شهروز، «مسئولیت دولت در حقوق ایران با مطالعه تطبیقی فقهی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه امام صادق (ع)، 1381.
 
Case of Spartan Steel a Alloys Ltd. V. Martina Co. (Contractors) Ltd. (CA, 1973).
Garcimartín Alférez, Francisco J., “Regulatory Competition: A Private International Law Approach”, European Journal of Law and Economics, 1999, Vol. 8.
Harlow, Carol, Understanding tort law, London: Sweet & Maxwell, 2005.
Hedley, Steven, Tort, New York: Oxford University Press, 2006.
Keating, Gregory C., “The Theory of Enterprise Liability and Common Law Strict Liability”, Vanderbilt Law Review, 2001, Vol. 54, No. 3.