مفهوم و جایگاه حق مشارکت در حیات فرهنگی از منظر حقوق بین الملل بشر و حقوق ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 حقوق/دانشگاه مفید قم/ ایران

2 دانشیار گروه حقوق دانشگاه مفید قم

10.22034/mral.2022.1971506.1396

چکیده

حق مشارکت در حیات فرهنگی، در سطح جهانی در ماده 27 اعلامیه جهانی حقوق بشر و ماده 15 میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و درسطح منطقه ای در ماده 17 منشور آفریقایی حقوق بشر و ملت‌ها و ماده 14پروتکل الحاقی کنوانسیون حقوق بشر آمریکایی و همچنین در نظام حقوقی ایران ، در قانون اساسی، قوانین عادی و حتی حقوق نرم مورد پذیرش قرار گرفته است. در سطح حقوق بین الملل بشر، این حق، به معنای فرصت‌های واقعی و تضمین شده برای تمام گروها یا اشخاص می باشد تا بتوانند آزادانه آثارخود را بیان کنند، ارتباط برقرار نمایند، اقدام کنند و در فعالیت‌های خلاق با هدف توسعه‌ی کامل شخصیت خویش و زندگی هماهنگ و پیشرفت فرهنگی جامعه سهیم باشند. در حقوق داخلی ایران، با مطالعه اصول قانون اساسی و قوانین عادی مرتبط می توان گفت، حق مزبور دو معنای متفاوت دارد: برخورداری و بهره مندی افراد و گروه‌های مختلف از کالاهای فرهنگی که در قالب رسانه‌های مختلف نوشتاری، دیداری و شنیداری قابل تصور است و حق تعلق به فرهنگ خاص و سهیم شدن در شکوفایی آن که بحث خرده فرهنگ ها و مشارکت فرهنگی را به میان می کشد. امروزه، موضوع مشارکت مردم در نظام اداری به عنوان یکی از شاخص‌های اداره خوب مورد پذیرش قرار گرفته است. بر این اساس، مشارکت ابعاد مختلفی داشته و یک بعد آن مشارکت فرهنگی در ساختار نظام اداری فرهنگی است. بنابراین، بررسی این حق از حیث حقوق اداری نیز اهمیت دارد.

تازه های تحقیق

احمدی پور، زهرا، حیدری، طهمورث، حیدری، طیبه، تحلیل قومیت و هویت قومی در ایران؛ جهت امنیت پایدار، فصلنامه پژوهش انتظام اجتماعی، سال دوم، شماره 1و 2، 1389.

استاماتوپولو، السا، حق های فرهنگی در حقوق بین الملل، ترجمه سید قاسم زمانی و مناالسادات میرزاده،انتشارات خرسندی، 1397، ص176

افروغ، عماد، 1387، هویت ایرانی و حقوق فرهنگی، انتشارات سوره مهر، چاپ اول.

امیرارجمند، اردشیر، آموزش حقوق بشر، فصلنامه تحقیقات حقوقی، دوره 2، شماره 25، 1378.

امیرشاکرمی، مریم، حق تفریح و فراغت از منظر نظام بین المللی حقوق بشر، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته حقوق بین الملل دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی، 1395.

آگاه، وحید، هنرمندانه یا بی هنر؟ تحلیل حق های هنری در منشور حقوق شهروندی و ارائه مانیفست، مجله اخلاق زیستی، ویژه نامه حقوق بشر و حقوق شهروندی، شماره 31،  1398.

باقری، معصومه و دیگران ؛ بررسی تاثیر پایگاه اجتماعی - اقتصادی بر مشارکت سیاسی زنان در شهر اهواز ؛ دو فصلنامه مشارکت و توسعه اجتماعی، دوره 4، شماره 6، بهار و تابستان 1397.

بلیک،ژانت، درآمدی بر حقوق فرهنگی و تنوع فرهنگی در سیاست گذاری و حقوق بین الملل،چاپ اول، 1395، تهران، مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.

پروین، خیراله، حسن­آبادی،  مسعود،  حق بر استخدام معلولان در  دستگاه­های اجرایی ایران با تاکید بر بررسی موردی  آرای  هیئت  عمومی دیوان عدالت اداری، فصلنامه حقوق اداری، سال  ششم، شماره 18، 1398.

پروین، خیراله، حقوق بشر از نظر تا عمل،  تهران، نشر میزان، 1395.

توسلی، غلامعباس، جامعه شناسی شهری، انتشارات دانشگاه پیام نور، 1382.

جمشیدی، علیرضا، پتفت، آرین، حقوق شهروندی در پرتوی آیین­های نوی اداری، مجله اخلاق زیستی، شماره 21، 1395.

حبیب زاده، محمدجعفر، هوشیار، مهدی، موقعیت اقلیت­های دینی در حقوق کیفری ایران در پرتوی اصل برابری در مقابل قانون، پژوهشنامه حقوق کیفری، سال 5، شماره 2، 1393.

حبیب نژاد، سید احمد، دانش ناری، زهرا، (1400)، آسیب شناسی ساختار و صلاحیت هیئت رسیدگی به امور مراکز فرهنگی؛ ارائه الگوی مطلوب دادرسی اداری. فصلنامه علمی پژوهش های نوین حقوق اداری، سال چهارم، شماره دوازدهم.

حبیبی مجنده، محمد؛ حقوق مالکیت فکری و حقوق بشر؛ تعامل ها و تعارض ها، انتشارات دانشگاه مفید، 1391

حمیدی زاده، کتایون، آموزش چند فرهنگی انتشارات روش شناسان، تهران، چاپ اول، 1399.

خسروی، حسن، حسینی، محمدجواد، سرآغازی بر حقوق بشر اداری، فصلنامه پژوهش­­های نوین حقوق اداری، سال دوم، شماره 5، 1399.

داوری، محسن،1389،  حقوق فرهنگی شهروندان، رویکردی اسلامی، چاپ اول، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)

رحمانی، زهره، مطالعه تطبیقی حق اداره خوب در کد اروپایی رفتار خوب اداری و نظام حقوقی ایران با تاکید بر دو اصل قانونی بودن و تناسب، فصلنامه پژوهش­های نوین حقوق اداری، دوره دوم، شماره 3، 1399.

ژیرار، آگوستین، توسعه فرهنگی: تجارب و خط مشی ها ،تهران، مرکز پژوهش های بنیادی، مرکز آمار و برنامه­ریزی­های پژوهش­های فرهنگی و هنری، 1372.

سعیدی، محمدرضا، درآمدی بر مشارکت مردمی و سازمان­های غیردولتی،  انتشارات سمت، چاپ چهارم، 1394.

صفاری نیا، محیا، حقوق فرهنگی در نظام بین المللی حقوق بشر؛ حرکت کم شتاب در بستر پرتلاطم، فصلنامه پژوهش های حقوق تطبیقی ، دوره 20، شماره 2، تابستان 1395.

طباطبایی موتمنی، منوچهر، حقوق اداری، انتشارات سمت، 1387.

طباطبایی، سیداحمد، نوری نشاط، سعید، تعهدات جمهوری اسلامی ایران  در زمینه حقوق فرهنگی افراد معلول، مجله حقوق خصوصی، سال  ششم، شماره 15، 1388.

عامری، محسن و همکاران، موانع مشارکت زنان در فعالیت­های فرهنگی، مجله مدیریت فرهنگی، دوره 8، شماره 24، 1393.

عزیزی، ستار، حمایت از اقلیت­ها در حقوق بین­الملل، نشر شهر دانش، چاپ دوم، 1394.

فضائلی، مصطفی، کرمی، موسی، حمایت از فرهنگ و حقوق فرهنگی اقلیت­ها در پرتوی تفسیر عام شماره 21 کمیته حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، سال نوزدهم، شماره 56، 1396.

گلشن پژوه، محمودرضا، راهنمای سازمان­های غیردولتی تهران، نشر ابرابر، چاپ اول، 1381.

مختاریان پور، مجید، طراحی شبکه اجرای تعاملی سیاست­های فرهنگی کشور، راهبرد فرهنگ، سال دهم، شماره 40، 1396.

موسی­زاده، ابراهیم، حقوق اداری، تهران، نشر دادگستر، 1391.

مهرپور، حسین، حقوق بشر و راهکارهای اجرای آن، نشر اطلاعات، 1388.

میرزاده کوهشاهی، نادر، رضایی، حسن، نقش مشارکت شهروندان و کارمندان در تصمیم­گیری­های اداری مطلوب، مجله حقوق اداری، شماره 17، 1397.

میرلطفی، محمودرضا و محبی خیرآبادی، زهرا؛ بررسی نقش مدیریت روستایی در ارتقای فرآیند مشارکت، همایش ملی توسعه روستایی، 1391.

وحید، مجید، از فرهنگ سیاست گذاری تا سیاست گذاری فرهنگی، سیاست­گذاری و فرهنگ در ایران امروز، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و هنر، 1388.

وحیدیان، امیر، سازمان­های مردم  نهاد؛ رکن سوم توسعه پایدار، گزارش پژوهشی مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی،  شماره مسلسل13234، 1392.

هاشمی، سیدمحمد، حقوق بشر و آزادی­های عمومی، تهران، میزان، 1391.

هال، استوارت، معنا، فرهنگ و زندگی اجتماعی، ترجمه احمد گل محمدی، نشر نی، 1396.

یوسفیان،  الهام، تاملی بر قانون جامع حمایت از  حقوق معلولان در پرتوی مقررات کنوانسیون حقوق  اشخاص دارای معلولیت، مجله پژوهش­های حقوقی، شماره 13، 1387.

 

 

ب: انگلیسی

کتب و مقالات:

 Francioni, Francesco  and Scheinin, Martin, ‘’ Cultural Human Rights ‘’ , BRILL, 2008.

 Paz González, Isaac de, The Social Rights Jurisprudence in the Inter-American Court of Human Rights: Shadow and Light in International Human Rights , Edward Elgar Publishing , 2012.

Rose-Ackerman S. Comparative Administrative Law. London: Edward Elgar Publishing; 2010

Saul, Ben; Kinley, David and  Mowbray, Jaqueline,Op.Cit,p 1180.

Shaver,Lea and  Sganga, Caterina,’’ The Right to Take Part in Cultural Life’’, Yale Law School Legal Scholarship, 2009.

Vrdoljak, Ana, ‘’ The Cultural Dimension of Human Rights ‘’ , OUP Oxford,2013.                 

 

اسناد:

 

 

 

General comment no. 21, Right of everyone to take part in cultural life (art. 15, para. 1a of the Covenant on Economic,

Social and Cultural Rights), (2009), UN Committee on Economic, Social and Cultural rights, E/C.12/GC/21,para 2

تارنمای اینترنتی:

 

http://docstore.ohchr.org/SelfServices/FilesHandler.ashx?enc=4slQ6QSmlBEDzFEovLCuW1a0Szab0oXTdImnsJZZVQc5ReG9hKvddWC2ML5U76E63nT%2BeY%2BtmSVIRS0ynN0q4EDmpjJye7rC1DxEtC%2FGxx7WLBcmnxGwpWSXy0fmnHDS

http://www.ohchr.org/EN/HRBodies/CESCR/Pages/DiscussionMay2008.aspx

کیس­ها:

 

 

Case of Airey v. Ireland, (1979),  App No 6289/73 (A/32), para 12-14 and Case of Loizidou v. Turkey, (1995), App No 15318/89, para 7-10

Case of Hatton and Others v. The United Kingdom ,(2003), App. No. 36022/97,para 2

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The concept and position of the right to participate in cultural life from the perspective of international human rights and Iranian law (with emphasis on administrative law)

نویسندگان [English]

  • Seyf Bakraee 1
  • mohammad habibi majandeh 2
1 RIGHTS/MOFID UNIVERSITY/ IRAN
2 Associate Professor of the Law Department of Mofid University of Qom
چکیده [English]

The right to participate in cultural life, at the global level in Article 27 of the Universal Declaration of Human Rights and Article 15 of the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights, and at the regional level in Article 17 of the African Charter on Human and Nations Rights and Article 14 of the Additional Protocol to the Convention on Human Rights. It has been accepted in the American and Iranian legal system, in the constitution, ordinary laws and even soft law. At the level of international human rights, this right means real and guaranteed opportunities for all groups or individuals to freely express their works, communicate, act and engage in creative activities with the aim of development In Iran's domestic laws, by studying the principles of the constitution and related ordinary laws, it can be said that the said right has two different meanings: the enjoyment and benefit of different individuals and groups from cultural goods that are in the form of various written, visual and audio media. It is conceivable and the right to belong to a specific culture and to participate in its prosperity, which brings up the discussion of subcultures and cultural participation. Today, the issue of people's participation in the administrative system has been accepted as one of the indicators of good administration, participation has different dimensions and one dimension is cultural participation in the structure of the cultural administrative system, examining this right in terms of administrative law is also important.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cultural life
  • right to participate in cultural life
  • international human rights system
  • administrative system
  • administrative law
احمدی پور، زهرا، حیدری، طهمورث، حیدری، طیبه، تحلیل قومیت و هویت قومی در ایران؛ جهت امنیت پایدار، فصلنامه پژوهش انتظام اجتماعی، سال دوم، شماره 1و 2، 1389.
استاماتوپولو، السا، حق های فرهنگی در حقوق بین الملل، ترجمه سید قاسم زمانی و مناالسادات میرزاده،انتشارات خرسندی، 1397، ص176
افروغ، عماد، 1387، هویت ایرانی و حقوق فرهنگی، انتشارات سوره مهر، چاپ اول.
امیرارجمند، اردشیر، آموزش حقوق بشر، فصلنامه تحقیقات حقوقی، دوره 2، شماره 25، 1378.
امیرشاکرمی، مریم، حق تفریح و فراغت از منظر نظام بین المللی حقوق بشر، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته حقوق بین الملل دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی، 1395.
آگاه، وحید، هنرمندانه یا بی هنر؟ تحلیل حق های هنری در منشور حقوق شهروندی و ارائه مانیفست، مجله اخلاق زیستی، ویژه نامه حقوق بشر و حقوق شهروندی، شماره 31،  1398.
باقری، معصومه و دیگران ؛ بررسی تاثیر پایگاه اجتماعی - اقتصادی بر مشارکت سیاسی زنان در شهر اهواز ؛ دو فصلنامه مشارکت و توسعه اجتماعی، دوره 4، شماره 6، بهار و تابستان 1397.
بلیک،ژانت، درآمدی بر حقوق فرهنگی و تنوع فرهنگی در سیاست گذاری و حقوق بین الملل،چاپ اول، 1395، تهران، مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
پروین، خیراله، حسن­آبادی،  مسعود،  حق بر استخدام معلولان در  دستگاه­های اجرایی ایران با تاکید بر بررسی موردی  آرای  هیئت  عمومی دیوان عدالت اداری، فصلنامه حقوق اداری، سال  ششم، شماره 18، 1398.
پروین، خیراله، حقوق بشر از نظر تا عمل،  تهران، نشر میزان، 1395.
توسلی، غلامعباس، جامعه شناسی شهری، انتشارات دانشگاه پیام نور، 1382.
جمشیدی، علیرضا، پتفت، آرین، حقوق شهروندی در پرتوی آیین­های نوی اداری، مجله اخلاق زیستی، شماره 21، 1395.
حبیب زاده، محمدجعفر، هوشیار، مهدی، موقعیت اقلیت­های دینی در حقوق کیفری ایران در پرتوی اصل برابری در مقابل قانون، پژوهشنامه حقوق کیفری، سال 5، شماره 2، 1393.
حبیب نژاد، سید احمد، دانش ناری، زهرا، (1400)، آسیب شناسی ساختار و صلاحیت هیئت رسیدگی به امور مراکز فرهنگی؛ ارائه الگوی مطلوب دادرسی اداری. فصلنامه علمی پژوهش های نوین حقوق اداری، سال چهارم، شماره دوازدهم.
حبیبی مجنده، محمد؛ حقوق مالکیت فکری و حقوق بشر؛ تعامل ها و تعارض ها، انتشارات دانشگاه مفید، 1391
حمیدی زاده، کتایون، آموزش چند فرهنگی انتشارات روش شناسان، تهران، چاپ اول، 1399.
خسروی، حسن، حسینی، محمدجواد، سرآغازی بر حقوق بشر اداری، فصلنامه پژوهش­­های نوین حقوق اداری، سال دوم، شماره 5، 1399.
داوری، محسن،1389،  حقوق فرهنگی شهروندان، رویکردی اسلامی، چاپ اول، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)
رحمانی، زهره، مطالعه تطبیقی حق اداره خوب در کد اروپایی رفتار خوب اداری و نظام حقوقی ایران با تاکید بر دو اصل قانونی بودن و تناسب، فصلنامه پژوهش­های نوین حقوق اداری، دوره دوم، شماره 3، 1399.
ژیرار، آگوستین، توسعه فرهنگی: تجارب و خط مشی ها ،تهران، مرکز پژوهش های بنیادی، مرکز آمار و برنامه­ریزی­های پژوهش­های فرهنگی و هنری، 1372.
سعیدی، محمدرضا، درآمدی بر مشارکت مردمی و سازمان­های غیردولتی،  انتشارات سمت، چاپ چهارم، 1394.
صفاری نیا، محیا، حقوق فرهنگی در نظام بین المللی حقوق بشر؛ حرکت کم شتاب در بستر پرتلاطم، فصلنامه پژوهش های حقوق تطبیقی ، دوره 20، شماره 2، تابستان 1395.
طباطبایی موتمنی، منوچهر، حقوق اداری، انتشارات سمت، 1387.
طباطبایی، سیداحمد، نوری نشاط، سعید، تعهدات جمهوری اسلامی ایران  در زمینه حقوق فرهنگی افراد معلول، مجله حقوق خصوصی، سال  ششم، شماره 15، 1388.
عامری، محسن و همکاران، موانع مشارکت زنان در فعالیت­های فرهنگی، مجله مدیریت فرهنگی، دوره 8، شماره 24، 1393.
عزیزی، ستار، حمایت از اقلیت­ها در حقوق بین­الملل، نشر شهر دانش، چاپ دوم، 1394.
فضائلی، مصطفی، کرمی، موسی، حمایت از فرهنگ و حقوق فرهنگی اقلیت­ها در پرتوی تفسیر عام شماره 21 کمیته حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، سال نوزدهم، شماره 56، 1396.
گلشن پژوه، محمودرضا، راهنمای سازمان­های غیردولتی تهران، نشر ابرابر، چاپ اول، 1381.
مختاریان پور، مجید، طراحی شبکه اجرای تعاملی سیاست­های فرهنگی کشور، راهبرد فرهنگ، سال دهم، شماره 40، 1396.
موسی­زاده، ابراهیم، حقوق اداری، تهران، نشر دادگستر، 1391.
مهرپور، حسین، حقوق بشر و راهکارهای اجرای آن، نشر اطلاعات، 1388.
میرزاده کوهشاهی، نادر، رضایی، حسن، نقش مشارکت شهروندان و کارمندان در تصمیم­گیری­های اداری مطلوب، مجله حقوق اداری، شماره 17، 1397.
میرلطفی، محمودرضا و محبی خیرآبادی، زهرا؛ بررسی نقش مدیریت روستایی در ارتقای فرآیند مشارکت، همایش ملی توسعه روستایی، 1391.
وحید، مجید، از فرهنگ سیاست گذاری تا سیاست گذاری فرهنگی، سیاست­گذاری و فرهنگ در ایران امروز، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و هنر، 1388.
وحیدیان، امیر، سازمان­های مردم  نهاد؛ رکن سوم توسعه پایدار، گزارش پژوهشی مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی،  شماره مسلسل13234، 1392.
هاشمی، سیدمحمد، حقوق بشر و آزادی­های عمومی، تهران، میزان، 1391.
هال، استوارت، معنا، فرهنگ و زندگی اجتماعی، ترجمه احمد گل محمدی، نشر نی، 1396.
یوسفیان،  الهام، تاملی بر قانون جامع حمایت از  حقوق معلولان در پرتوی مقررات کنوانسیون حقوق  اشخاص دارای معلولیت، مجله پژوهش­های حقوقی، شماره 13، 1387.
 Francioni, Francesco  and Scheinin, Martin, ‘’ Cultural Human Rights ‘’ , BRILL, 2008.
 Paz González, Isaac de, The Social Rights Jurisprudence in the Inter-American Court of Human Rights: Shadow and Light in International Human Rights , Edward Elgar Publishing , 2012.
Rose-Ackerman S. Comparative Administrative Law. London: Edward Elgar Publishing; 2010
Saul, Ben; Kinley, David and  Mowbray, Jaqueline,Op.Cit,p 1180.
Shaver,Lea and  Sganga, Caterina,’’ The Right to Take Part in Cultural Life’’, Yale Law School Legal Scholarship, 2009.
Vrdoljak, Ana, ‘’ The Cultural Dimension of Human Rights ‘’ , OUP Oxford,2013.                 
General comment no. 21, Right of everyone to take part in cultural life (art. 15, para. 1a of the Covenant on Economic,
Social and Cultural Rights), (2009), UN Committee on Economic, Social and Cultural rights, E/C.12/GC/21,para 
Case of Airey v. Ireland, (1979),  App No 6289/73 (A/32), para 12-14 and Case of Loizidou v. Turkey, (1995), App No 15318/89, para 7-10
Case of Hatton and Others v. The United Kingdom ,(2003), App. No. 36022/97,para 2