تحول ساختار دولت - کشور در ایران در پرتو پیدایش مناطق آزاد تجاری-صنعتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته حقوق عمومی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استادیار گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

چکیده

پیدایش مناطق آزاد تجاری-صنعتی در سال 1372 در نظام قانونی جمهوری اسلامی ایران موجبات بروز تحول در ساختار دولت-کشور در ایران را فراهم کرد. مهم‌ترین اثر ظهور این مناطق در ساختار دولت-کشور ایران، خدشه به «وحدت قانون» و «وحدت مقنن» به عنوان دو اصل پذیرفته شده در نظام سیاسی و اداری ایران بود. این پژوهش در قالب مطالعاتی توصیفی–تحلیلی، ضمن تبیین اجمالی تحولات ساختار دولت–کشور در ایران، پیدایش مناطق آزاد تجاری-صنعتی در نظام قانونی جمهوری اسلامی ایران را موجب بروز تحول در ساختار دولت–کشور ایران دانسته است؛ به گونه‌ای که در اثر این تحول، ساختار دولت-کشور در ایران به سمت الگویی متفاوت از «وحدت انضمامی» و «منطقه‌گرایی» سوق پیدا کرده که از آن به عنوان «وحدت انتزاعی» یاد شد. این در حالی است که مبتنی بر بررسی‌های صورت گرفته در این تحقیق، به‌کارگیری این الگو در نظام حقوقی ایران، با «اصول تبیینکننده ساختار نظام اداری ایران»، «اصول مربوط به وحدت و تمامیت ارضی کشور» و «اصل عدم تفویض قانونگذاری» مغایر است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Transformation of the State Structure in Iran in the Light of the Emergence of Free Trade-Industrial Zones

نویسندگان [English]

  • hossein ayene negini 1
  • mohamad amin abrishami rad 2
1 PhD in Public Law,, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Law, Faculty of Humanities, Semnan University, Semnan, Iran
چکیده [English]

The emergence of free trade-industrial zones in 1993 in the legal system of the Islamic Republic of Iran caused a change in the structure of government-country in Iran. The most important effect of the emergence of these regions in the structure of the Iranian state was the damage to "unity of law" and "legislative unity" as two principles accepted in the political and administrative system of Iran. This study in the form of descriptive-analytical studies, while briefly explaining the changes in the structure of government-country in Iran, the emergence of free trade-industrial zones in the legal system of the Islamic Republic of Iran has caused changes in the structure of government-country in Iran; As a result of this change, the state-country structure in Iran has shifted to a different model of "concrete unity" and "regionalism", which was referred to as "abstract unity". However, based on the studies conducted in this study, the application of this model in the Iranian legal system is contrary to the "principles explaining the structure of the Iranian administrative system", "principles related to the territorial integrity and territorial integrity of the country" and "principle of non-delegation".

کلیدواژه‌ها [English]

  • State structure of Iran
  • Free trade-Industrial Zones
  • Unity of Law
  • Abstract Unity
امامی، محمد و کورش استوار سنگری. حقوق اداری، تهران: نشر میزان، 1391، چاپ هفدهم.
امین، حسن. تار یخ حقوق ایران، تهران: دایره‌المعارف ایران‌شناسی، 1391، چاپ سوم.
بهمنی قاجار، محمدعلی. تمامیت ارضی ایران در دوران پهلوی؛ بحرین، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، 1397، جلد سوم.

پروین، خیرالله. الزامات و آموزه‌های حقوق اساسی، تهران: نشر میزان، 1392.

درستی، احمد. دگرگونی ساخت دولت در ایران پیش مدرن، تهران: نشر میزان، 1391.

سنجابی، کریم. حقوق اداری، تهران: مهرآیین، 1361، چاپ ششم.

صفی‌زاده، فاروق. تاریخ حقوق در ایران باستان، تهران: جنگل جاودانه، 1391.

طباطبایی مؤتمنی، منوچهر. حقوق اداری، تهران: انتشارات سمت، 1387، چاپ پانزدهم.

عمید زنجانی، عباسعلی. حقوق اساسی، تهران: دانشگاه تهران، 1385.

عباسی، بیژن. حقوق اداری، تهران: نشر دادگستر، 1390، چاپ دوم.

علوی، علی. تاریخ تحولات سیاسی و اداری در ایران، تهران: دانشگاه امام صادق، 1390،  جلد اول.

قاضی‌شریعت‌پناهی، ابوالفضل. بایسته‌های حقوق اساسی، تهران: بنیاد حقوقی میزان، 1388، چاپ سی و پنجم.

قاضی‌شریعت‌پناهی، ابوالفضل. حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، تهران: میزان، 1383، چاپ یازدهم.

خسروی، حسن. حقوق اساسی 1، تهران: دانشگاه پیام‌نور، 1392، چاپ دهم.

محمدی، عبدالعلی. درآمدی بر ساختار اداری جکومت اسلامی، قم: مرکز جهانی علوم اسلامی، 1385.

موسی‌زاده، رضا. حقوق اداری (2ـ1)، تهران: نشر میزان، 1389، چاپ دوازدهم.

نثاری حقیقی‌فرد، محمود. روابط کار، قراردادهای کار و مقررات تأمین اجتماعی مناطق آزاد تجاری و صنعتی، مناطق ویژه اقتصادی و پارک‌های علم و فناوری، تهران: مؤسسه کار و تأمین اجتماعی، 1389.

نوین، پرویز. اصول حقوق عمومی «حقوق اداری و دادرسی اداری تطبیقی ایران فرانسه انگلستان»، تهران: جنگل، 1390.

ابوالحسنی، عبدالرحیم و غلامرضا ابراهیم‌آبادی. شوراهای اسلامی شهر و روستا تمرکززدایی در جمهوری اسلامی ایران، پژوهشنامه علوم سیاسی، 1397، شماره 4، صص 7ـ34.

امینی، الف. مروری بر قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی (منطق آزاد در ایران از اندیشه تا عمل)، نشریه مجلس و راهبرد، 1372، شماره 6، صص 218ـ 205.

دل‌شاد، آمنه. ویژگی‌ها و عملکرد مناطق آزاد صنعتی ـ تجاری ایران، مجله مطالعات بازرگانی، 1386، شماره 23، صص 27ـ16.
 
رهنورد، فرج‌الله. عوامل مؤثر بر عملکرد مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی ایران، فرایند مدیریت و توسعه، ۱۳۸۹، شماره ۷۴، صص 46-59.

لشگری تفرشی، احسان. تکوین حکمرانی متمرکز در ایران از منظر جغرافیای سیاسی در سده معاصر، فصلنامه دولت پژوهی، 1397، شماره شانزدهم، صص 39ـ72.

فضلی، عزیزالله و هداوند، مهدی. ماهیت حقوقی نظارت بر سازمان مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی ایران، حقوق اداری، ۱۳۹۶، شماره ۱۳، صص 9-32.

هریسی‌نژاد، کمال‌الدین. سیر تحول اداره شهرها توسط انجمن­ها و شوراهای شهر، فصلنامه پژوهش حقوق و سیاست، 1389، شماره 28، صص 403-425.