راه‌کارهای غیرقضایی مقابله با سوءاستفاده از حق در شرکت‌های دولتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو دکتری حقوق خصوصی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران ،ایران

2 دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

یکی از مسائل مهم حقوق شرکت‌‌های تجاری، سوءاستفاده از حق از سوی شرکا است. در این میان بر اساس قاعده اکثریت که قانون حاکم بر شرکت‌های تجاری است، اکثریت، نقش محوری را در تصمیمات و اقدامات شرکتها ایفا می‌کنند که نتیجه آن می‌تواند سوءاستفاده از حق و اختیارات در راستای منافع خود و نادیده گرفتن منافع اقلیت باشد. به‌عبارت دیگر، اِعمال قاعده اکثریت، با تمرکز قوای شرکت در دستان اکثریت سهامداران که می‌تواند از آن سوءاستفاده کند، ملازمه دارد. سوال پژوهش این است که از طریق چه راه‌کارهایی می‌توان محدودیت هایی بر قاعده اعمال حق توسط اکثریت پیش‌بینی کرد تا این قاعده مورد سوءاستفاده قرار نگیرد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که این راه‌کارها را می‌توان به راه‌کارهای قضایی و غیرقضایی تقسیم کرد و در این تحقیق صرفا راه‌کارهایی غیرقضایی مقابله با سوءاستفاده از حق در شرکتهای تجاری مورد بررسی قرار گرفته است. راه‌کارهای غیرقضایی اشاره به توافقات سهامداران در درون شرکت دارد که به موجب قرارداد صورت می‌گیرد. این قرارداد در شرکت های خصوصی و دولتی در قالب اساس نامه تصویب می گردد که به موجب این اساس نامه سهامداران با یکدیگر و با هیأت مدیره و مدیر عامل توافقاتی را منعقد می کنند. برای پاسخ به سوال، ابتدا مفهوم سوءاستفاده از حق و قاعده اکثریت در شرکتهای تجاری بررسی شده و سپس به راه‌کارهای غیرقضایی جلوگیری از سوءاستفاده از حق پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Non-judicial solutions to the abuse of rights in commercial companies

نویسندگان [English]

  • mahdi mohammadi 1
  • mohammadreza pasban 2
1 Allameh Tabataba'i University
2 Allameh tabataba'i university
چکیده [English]

One of the most important issues in corporate law is the abuse of rights by partners. Meanwhile, according to the rule of majority, which is the law governing commercial companies, the majority play a pivotal role in the decisions and actions of companies, the result of which can be the abuse of rights and powers in the interests of the minority. In other words, the application of the majority rule involves concentrating the company's forces in the hands of the majority of shareholders, which it can abuse. The research question is through what solutions restrictions can be imposed on the rule of law exercise by the majority so that this rule is not abused. The results of the research show that these solutions can be divided into judicial and non-judicial solutions and in this research only non-judicial solutions to combat abuse of rights in commercial companies have been examined. Non-judicial solutions refer to the agreements of the shareholders within the company, which are made according to the contract. This contract is approved in the form of articles of association in private and public companies, according to which the shareholders conclude agreements with each other and with the board of directors and the managing director. To answer the question, first the concept of abuse of rights and the rule of majority in commercial companies is examined and then non-judicial solutions to prevent abuse of rights are discussed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • abuse of rights
  • commercial companies
  • majority rule
  • non-judicial solutions
.اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت: شرکت های تجاری: کلیّات، شرکت های اشخاص و شرکت با مسئولیّت محدود، تهران: سمت، 1378.
2.امامی، سیّد حسن، حقوق مدنی، جلد چهارم، تهران: انتشارات اسلامیّه، ۱۳۶۳.
3.امامی، محمّد و کوروش استوار سنگری، حقوق اداری، جلد 1، نشر میزان، 1398.
4.امیری قائم مقامی، عبدالمجید، حقوق تعهّدات، جلداوّل، تهران: انتشارات میزان، چاپ اول، ۱۳۷۸.
5.آقایی­ طوق،  مسلّم و حسن لطفی، حقوق اداری (1)، شرکت سهامی انتشار، 1398.
6.بهرامی احمدی، حمید، سوءاستفاده از حقّ، تهران: نشر اطلاعات، چاپ سوم، 1377.
7.پاسبان، محمّدرضا، حقوق شرکت های تجاری، تهران: سمت، چاپ شانزدهم، 1398.
8.پاسبان، محمّدرضا، معرفی بخش شرکت­های تجارتی از لایحه ی تجارت،  معاونت برنامه­ریزی و امور اقتصادی وزارت بازرگانی، معرفی لایحه ی تجارت و نوآوری­های آن، انتشارات وزارت بازرگانی، 1385.
9.ستوده تهرانی، حسن، حقوق تجارت، جلد دوّم، تهران: انتشارات دهخدا، ۱۳۷۵.
10.شهیدی، سید مهدی، اندیشه‌های حقوقی، مجموعه ی مقالات حقوقی، تهران: نشر مجد، چاپ سوّم، 1391.
11.عرفانی، محمود، حقوق تجارت، تهران:انتشارات جهاد دانشگاهی، 1371.
12.کاتوزیان، ناصر، مقدّمیه علم حقوق، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ بیست و پنجم،1371.
13.مؤتمنی طباطبایی، منوچهر، شخصیّت حقوقی، تحوّلات حقوق خصوصی، زیر نظر ناصر کاتوزیان، چاپ دانشگاه تهران، 1372.
1.ابراهیمی، علی و محمّد مرادی، همّت جعفری، چهارچوب بهبود پاسخگویی شرکت­های دولتی ایران، مجلّه ی مدیریّت دولتی، دوره ی 12، شماره ی 1، 1399.
2.اکبرینه، پروین، منع از سوءاستفاده از حقوق عینی در قانون مدّنی، مجلّه ی فقه و مبانی حقوق اسلامی، شماره ی 3، 1391، 24.
3.ره پیک، سیامک، منع سوءاستفاده‌ از حقّ در نظریه‌های حقوقی و مفاهیم قرآنی، فصلنامه ی مطالعات اسلامی، شماره ی 62، 1382.
4.زرگر، یعقوب، شفافیّت در بخش عمومی، مجلّه ی حسابرس، شماره ی 59، 1391.
5.قلی زاده،احد، تحلیل مسائل حقوقی نظام بازرسی شرکت­های سهامی، دولتی و عمومی، فصلنامه ی پژوهشنامه ی بازرگانی، شماره ی 58، 1390.
6.کاتوزیان، ناصر، سوءاستفاده از حقّ یا تقصیر در اجرای حقّ، مجلّه ی حقوق دانشکده ی حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دوره ی 21، شماره ی 21، 1385.
7.کریمی، عباس و مهران لطفی فروشانی، مقابله با سوءاستفاده از حقّ در شرکت های تجاری در پرتو قاعده ی لاضرر، پژوهش نامه ی حقوق اسلامی، سال نوزدهم، شماره ی دوّم، 1397.
8.لایحه ی قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوّب 1347,12,24 بااصلاحات و الحاقات بعدی، قابل دسترسی در: http://qavanin.ir/Law/TreeText/83829
9.معینی، حامد و سعیده قاسمی‌پور، دکترین سوءاستفاده از حقّ در مالکیّت ادبی و هنری، مجلّه ی حقوق پزشکی، شماره ی 1، 1391.
10.مقصودی،رضا، سوءاستفاده از حقّ در حقوق بین الملل خصوصی، فصلنامه ی پژوهش حقوق خصوصی، سال چهارم، شماره ی دوازدهم، 1394.
11.مهاجرانی، امیرعلی و علینقی مشایخی، مسعود طالبیان، حکمرانی شرکتی در ایران: پژوهش موردی شرکت­های دولتی، فصلنامه ی علوم مدیریت ایران، سال چهاردهم، شماره ی 53، 1398
12.نرگسیان، عباس و قاسمعلی جمالی، مسعود هراتی، مطالعه و پاسخگویی مالی دولت در چهار دوره ی ریاست جمهوری پس از انقلاب اسلامی با استفاده از تحلیل گفتمان انتقادی، مجلّه ی مدیریت دولتی، دوره ی دوّم، شماره ی 9، 1397.
1ـ مشکی، سیروس، سازمان حقوقی مدیریّت در شرکت های سهامی، رساله ی دکتری دانشگاه تهران، 1358.
1.Christopher Hale, What's Right with the Rule in Foss v. Harbottle? Company Financial and Insolvency Law Review, Oxford, Mansfield Press, 1997.
2.Non-judicial solutions to combat abuse of power: with emphasis on state-owned companies
3.OECD (2019). OECD Anti-Corruption and Integrity Guidelines for State-Owned Enterprises Draft for Public Consulation
4.Daily, C. M., Dalton, D. R., & Cannella Jr, A. A. (2003). Corporate governance: Decades of dialogue and data. Academy of Management Review,28(3), 371-382.