هنر خودتنظیمی در حقوق عمومی؛ با تأملی بر نظام تقنینی جمهوری اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق، دانشکده حقوق، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

2 کارشناس ارشد حقوق عمومی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

روابط پیچیدۀ انسان ها با یکدیگر و لزوم برگزیدن موثرترین روش در تنظیم آن روابط از رهگذار نظام های
حقوقی، برانگیزندۀ تکاپوهایی در تغییر نگرش نسبت به دلبستگی بیش از حد در بهره مندی از ابزار قانون
گذاری در راستای تنظیم گری حقوقی بوده است. با این حال، پرسش بنیادی آن است که موثرترین روش ها
در این خصوص کدام است؟ تحقیق حاضر، تلاشی در واکاوی آن روش های کارآمد می باشد. از این رو پرسش
اصلی مقاله حاضر آن است که خودتنظیمی در معنای عام، چه نسبتی با امر قانون گذاری داشته و همچنین
این آموزه تا چه میزان در نظام تقنینی جمهوری اسالمی مورد اهتمام قرار گرفته است؟ در پاسخ به پرسش
مذکور در این پژوهش با روش توصیفی − تحلیلی و تدقیق در متون و اسناد رسمی حقوقی و گردآوری اطلاعات
از طریق کتابخانه ای این نتیجه حاصل گردید که نخست، خودتنظیمی به مثابه یک ابزار کارآمد در دسترس
دولت به ویژه در عصر کنونی ، مجزا از ابزار قانون گذاری و نیز متفوق و مرجح بر آن می تواند و باید در نظر
گرفته شود. همچنین تامل در نظام تقنینی جمهوری اسالمی نشان می دهد که عدم توجه به اوصاف ذاتی و
عرضی قانون، وجود مراجع متعدد تقنینی و نیز کثرت قواعد حقوقی، موجب غفلت از اهتمام به آموزه
خودتنظیمی در تنسیق حقوقی روابط انسانی گردیده که خود می تواند به مثابه یکی از عوامل ناکارآمدی نظام
تقنینی جمهوری اسالمی مورد شناسایی و تحلیل قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Art of Self-Regulation in Public Law; Reflecting on the Legislative System of the Islamic Republic

نویسندگان [English]

  • mahmood shaterian 1
  • Javad Yahyazadeh 2
1 Assistant Prof., Department of Law, Faculty of Law, Kashan University, Kashan, Iran
2 M.A. in Public Law, Allameh Tabatabaee University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The complex relationships of human beings with each other and the need to choose the most effective method in regulating those relationships through legal systems have prompted efforts to change attitudes toward overattachment to the use of legislative tools for legal regulation. However, the fundamental question is what is the most effective method in this regard? The present study is an attempt to analyze methods of legal regulation by the government in the present era. The main question of the article is what is the relationship between self-regulation and the legislation and also to what extent this doctrine has been considered in the legislative system of the Islamic Republic? In response to the question mentioned in this study with descriptive-analytical method and using of official legal texts and documents, it was concluded that first, self-regulation as an effective tool available to the government, especially in the current era. And in terms of legal regulation, it can and should be considered separately from the legislative tools and also superior to it. Also, a review of the legislative system of the Islamic Republic shows that the lack of attention to the various elements of law, the existence of multiple legislative authorities and the inflation of legal rules, has led to neglect of the Technique of self-regulation in the legal regulation of human relations to identify and analyze the causes of inefficiency of the legislative system of the Islamic Republic .

کلیدواژه‌ها [English]

  • Self-regulation"
  • legislation
  • features of law"
  • "
  • legislative system of the Islamic Republic"

مراجع

- ادارۀ کل پژوهش و اطلاع‌رسانی معاونت حقوقی ریاست جمهوری (1389). حقوق شوراهای اداری، معاونت تدورین و تنقیح قوانین ریاست جمهوری.
2- جلالی، رضا (1387). راهنمای تحلیل نیاز قانونگذاری، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
3- راسخ، محمد (1384). بنیاد نظری اصلاح نظام قانون‌گذاری، تهران: مجلس شورای اسلامی، مرکز پژوهش‌ها.
4- راسخ، محمد (1396). حق و مصلحت، تهران: نشرنی، جلد 2.
5- روسو، ژان ژاک (1341). قرارداد اجتماعی، ترجمه غلامحسین زیرک‌زاده، تهران: انتشارات چهر.
6- شاطریان، محمود (1393). ارائۀ الگوی مطلوب حقوق شهری و مقایسۀ آن با نظام حقوق شهری ایران، رسالۀ دکتری در رشته حقوق عمومی،تهران: دانشگاه تهران، پردیس فارابی.
7- شاطریان، محمود (1398). آسیب‌شناسی حقوق شهری، تهران: انتشارات سخنوران.
8- شمس، عبدالحمید (1381). مقررات‌زدایی، تهران: سمت.
9- قاضی (شریعت پناهی). سید ابوالفضل (1398)، بایسته‌های حقوق اساسی، تهران، نشر میزان.
10- کاتوزیان، ناصر (1398). مقدمۀ علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، تهران: انتشارات گنج دانش، چاپ یکصد و نوزدهم.
11- موحد، محمدعلی (1396). در هوای حق و عدالت، از حقوق طبیعی تا حقوق بشر، تهران: نشرکارنامه.
12- وکیلیان، حسن (1390). گفتارهایی در قانون و قانون‌گذاری: مجموعه مقالات، تهران، مجلس شورای اسلامی، مرکز پژوهش‌ها.
13- ویژه، محمدرضا (1396). مبانی نظری و ساختار دولت حقوقی، تهران: جنگل.
14- آگاه، وحید (1396). «تحلیل نظام صدور مجوز تولید و عرضۀ آثار سینمایی در حقوق اداری ایران»، مجله حقوق اداری، شماره 13، صص 62-33.
15- الهام، غلامحسین و نورایی، مهدی (1394). «وحدت یا تعدد مراجع مقرره‌گذار در نظام جمهوری اسلامی ایران و تاثیر آن بر نظام حقوق اداری»، اندیشه‌های حقوق عمومی، شماره7، صص 22-7.
16- حبیب‌نژاد، سید‌ احمد (1388). «بررسی حقوقی شوراهای اسلامی شهر در پرتو اصول تمرکززدایی»، فقه و حقوق، شماره 20، صص 132-111.
17- توری، کارلو (1386). «قانون‌گذاری: امری میان سیاست و حقوق»، ترجمه حسن وکیلیان، مجلس و راهبرد، شماره 55، صص 274-257.
18- راسخ، محمد و حسینی کرابی، مجتبی (1394). «مفهوم رگولاسیون در قلمرو حقوق»، دو فصلنامۀ دانش‌نامۀ حقوق اقتصادی (دانش و توسعه سابق)، شماره 8، صص 23-39.
19- زارعی، محمدحسین، حسنوند، محمد و سلمانی سیبنی، مرضیه (1396). «مفهوم حکمرانی تنظیمی»، جستارهای حقوق عمومی، شماره1، صص 147-124.
20- مرادخانی، فردین و محمودی، جواد (1399). تحلیلی انتقادی بر شیوه‌نامۀ انضباطی دانشجویان، فصلنامه حقوق اداری، شماره 24، 1399، صص 207-187.
21- مکای، ایجان و برجیان، علی (1397). «تورم حقوق»، تحقیقات حقوقی، شماره 81، صص 35-64.
22- هداوند، مهدی (1385). «درآمدی بر مقررات‌گذاری اجتماعی»، حقوق عمومی، شماره2، صص 48-63.
23- وکیلیان، حسن، «سخنرانی حسن وکیلیان با موضوع شیوه‌های قانون‌گذاری در نخستین مدرسه تابستانی حقوق پارلمانی»، اندیشه‌های حقوق عمومی، (27/6/1399) در:     .t.me/publiclawthoughts
24- مصوبۀ «مجموعه تکمیلی اقدامات اجرایی گسترش فرهنگ عفاف و حجاب»، شورای عالی انقلاب فرهنگی (27/6/1399) در: .www.sccr.ir
25- «عوامل مؤثر بر اجرایی شدن سیاست‌های حجاب و راهکارهای پیش‌رو»، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (27/6/1399) در: .www.rc.majlis.ir
26- «نظارت بر نمایش فیلم واسلاید و ویدیو و صدور پروانۀ نمایش آن‌ها»، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (9/8/1399) در: .www.rc.majlis.ir
27- Baldwin, Robert and Cave, Martin and Lodge, Martin (2012), Understanding Regulation Theory, Strategy, and Practice. Oxford University Press.
28- Bartle, Ian and Vass, Peter (2005), Self-Regulation and The Regulatory State, A Survey of Policy and Practice, Bath: Centre for the Study of Regulated Industries, University of Bath School of Management
29- Eijlander, Philip (2005), " Possibilities and Constraints in The Use of Self-Regulation and Co-Regulation in Legislative Policy: Experiences in the Netherlands - Lessons to Be Learned for the EU?" Electronic Journal of Comparative Law, vol. 9.1, accessible in: http://www.ejcl.org/91/art91-1.html.
30- Gunningham, Neil and Rees, Joseph (1997), "Industry Self-Regulation: An Institutional Perspective",Law & Policy, v19 n4, pp 363-414.
31- Rose-Ackerman, Susan (2010), "Regulation and Public Law in Comparative Perespective", Law, Economics and Public Policy: Essays in Honour of Michael Trebillcock ,Vol. 60, No. 2 pp. 519-535.
32- Senden, Linda (2005) "Soft Law, Self-Regulation and Co-Regulation in European Law: Where Do They Meet?" Electronic Journal of Comparative Law, vol. 9.1, accessible in: http://www.ejcl.org/91/art91-3.html.
33- Sulmane, Dace (2011), "Legislative Inflation– An Analysis of The Phenomenon in Contemporary Legal Discourse", Baltic Journal of Law & Politics, Volume 4, Number 2, pp. 78-101.
 
فصلنامه علمی پژوهش های نوین حقوق اداری
دوره 3، شماره 6 - شماره پیاپی 6
سال سوم، شماره ششم ، بهار 1400
فروردین 1400
صفحه 139-160

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 14 آذر 1399
  • تاریخ بازنگری: 01 بهمن 1399
  • تاریخ پذیرش: 02 اسفند 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار