نسبت سنجی نظام حقوقی-اجرایی حل و فصل اختلافات بین دستگاههای اجرائی با قانون اساسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 تهران، دانشگاه تهران،دانشکده کارآفرینی، گروه آموزشی کسب و کار

2 تهران، ده ونک، دانشگاه الزهرا(س)، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصاد، گروه حقوق

10.22034/mral.2022.549634.1282

چکیده

در بازنگری قانون اساسی در سال 1368، اختیارات لازم به ریس جمهور و هیات وزیران برای حل و فصل اختلاف بین دستگاههای اجرائی پیش‌بینی شد. دولت برمبنای اصل مذکور، اقدام به وضع مقررات و پیش‌بینی سازوکار حل‌اختلاف در درون قوه مجریه نمود که مهمترین آنها آئین‌نامه چگونگی رفع‌اختلاف بین دستگاههای اجرایی مصوب 1386 می‌باشد. قریب 14 سال از اجرای آیین‌نامه مذکور می‌گذرد و تجربه اجرای آن به‌خوبی می‌تواند نمایانگر ظرفیتها و چالشهای نظام حقوقی ایران در حل‌اختلافات دستگاههای اجرایی بر مینای اصل 134 ق.ا باشد. همین مساله ضرورت انجام پژوهشی با روشی توصیفی-تحلیلی و ابزار تحلیل محتوا را مبتنی بر این سوال که رابطه نظام حقوقی حاکم بر حل‌و‌فصل اختلافات بین دستگاههای‌اجرائی با اصل 134 ق.ا چیست ایجاب نمود. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است که رفع چالشهای نظام کنونی حل‌و‌فصل اختلافات نیازمند درج حکمی دائمی در قانون در راستای تمرکز حل‌اختلافات برمبنای آئین‌نامه چگونگی رفع‌اختلاف و منع دستگاههای اجرایی از طرح دعاوی علیه یکدیگر در مراجع قضایی می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Proportionality of the legal-executive system Resolving disputes between executive bodies and the constitution

نویسندگان [English]

  • Hossein Sadeghi 1
  • Elahe Marandi 2
1 Assistant Professor, Department of Business creation, Faculty of Entrepreneurship, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Law, Faculty of Social Sciences and Economics, Alzahra University. Tehran. Iran,
چکیده [English]

In the 1989 revision of the constitution, the necessary powers were provided to the president and the cabinet to resolve disputes between the executive bodies. Based on the mentioned principle, the government took action to regulate and anticipate the dispute resolution mechanism within the executive branch, the most important of which is the by-law on how to resolve disputes between executive bodies approved in 2007. Nearly 14 years have passed since the implementation of the mentioned by-law and the experience of its implementation can well reflect the capacities and challenges of the Iranian legal system in resolving the disputes of the executive bodies based on Article 134 of the ICCPR. The findings of the study indicate that resolving the challenges of the current dispute resolution system requires the inclusion of a permanent provision in the law in order to focus dispute resolution based on the bylaws on how to resolve disputes and prevent executive bodies from filing lawsuits against each other in the judiciary.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Article134 of the Constitution
  • Article159of the Constitution
  • Dispute Resolution of the Executive Body
  • Internal Mechanisms of the Executive Branch
  • Legal Vice President
امامی، محمد و کورش استوارسنگری، حقوق اداری (جلد 1)، تهران: میزان، چاپ بیستم، 1395.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر‌، مبسوط‌ در ترمینولوژی حقـوق (جلد 3)، تهران: گنج دانش، چـاپ دوم، 1387.
طباطبایی ­­مؤتمنی، منوچهر، حقوق اساسی، تهران: میزان، 1384.
متین ­دفتری، احمد، آیین دادرسی مدنی ­و­ بازرگانی، تهران: مجد، چاپ­ دوم، 1381.
محمدزاده ­­اصل، حیدر، داوری در حقوق ایران، تهران: ققنوس، چاپ اول، 1379.
موسی­زاده، رضا، حقوق اداری 1 و 2 (کلیات و ایران)، تهران: میزان، چاپ هشتم، 1386.
قاضی شریعت‌پناهی، ابوالفضل، حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، تهران: دانشگاه تهران، چاپ دوازدهم، 1383.
استوارسنگری، کورش، «مفهوم دولت در آرای وحدت ­رویه دیوان عالی کشور»، مجله تحقیقات حقوقی، تابستان 1392، شماره 62.
امامی، محمد و مهستی سلیمانی، «ضوابط تشخیص دعاوی قابل طرح در دیوان عدالت اداری»، مجله حقوقی دادگستری، تابستان 1392، شماره ۸۲، ۹ـ ۳۸.
توسلی جهرمی، منوچهر، «نگاهی به شیوه‌های جای‌گزین حل اختلاف در مقررات جدید اتاق بازرگانی بین­المللی»، نشریه دفتر خدمات حقوقی بین­المللی جمهوری­ اسلامی ایران، 1381، شماره 26 و 27، 382 ـ 365.
جاوید، محمدجواد و محمد جواهری طهرانی، «از طریقیت تا موضوعیت الفاظ فیلولوژی یا فقه‌اللغه دولت در حقوق اساسی و علوم سیاسی»، پژوهش‌نامه حقوق اسلامی، دوره نهم،  تابستان 1387، شماره 27، 128 ـ 99.
دفتر بررسی‌های حقوقی، «پیشنهادی برای حل و فصل­ اختلافات مراجع دولتی»، فصل‌نامه مجلس و راهبرد، خرداد و تیر 1375، شماره 20، 198 ـ 187.
دفتر مطالعات سیاسی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای ­اسلامی، «شیوه­های جای‌گزین حل اختلاف در حقوق داخلی»، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس­ شورای ­اسلامی، شماره ­مسلسل ٦٨١٨، 1382، کد موضوعی ٤١٠.
کاشانی، جواد، «چگونگی رفع اختلاف بین دستگاه‌های دولتی»، فصل‌نامه پژوهش حقوق و سیاست، سال دوازدهم، 1389، شماره 30، 226 ـ 205.
نعم، مختار، «حل اختلافات دستگاه‌های دولتی از قضاوت تا مدیریت»، فصل‌نامه اطلاع‌رسانی حقوقی، زمستان 1386، شماره 12، 30 ـ 7.
ولیدی، محمدصالح و مجید قنبری، «جرم تصرف غیر قانونی در وجوه و اموال­دولتی و عمومی»، مجله حقوقی عدالت آرا،  1385، شماره 4 و 5، 39 ـ 6.
هادی، سولماز و مرتضی حاجی‌پور، «بررسی شیوه‌های حل و فصل جای‌گزین اختلافات از منظر حقوق ایران و فقه امامیه»، فصل‌نامه پژوهشی فقه و مبانی حقوق اسلامی، سال نهم، 1395، شماره 1، 110 ـ 87.
اصغری‌نژاد، سیما، «نظام حقوقی حل اختلافات دستگاه‌های اجرایی و چالش‌های آن»، پایان‌نامه کارشناسی ­ارشد، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، 1396.
فلاحی­مولان، حسین، «روش­های غیر قضایی حل اختلاف در قوه مجریه (با تأکید بر حل اختلاف بین دستگاه‌های دولتی)»، پایان­نامه کارشناسی ­ارشد، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی، 1392.
دوره 4، شماره 13
سال چهارم، شماره سیزدهم، زمستان 1401
دی 1401
صفحه 263-288
  • تاریخ دریافت: 10 اسفند 1400
  • تاریخ بازنگری: 22 خرداد 1401
  • تاریخ پذیرش: 16 تیر 1401