ممیزی آثار سینمایی مسعود کیمیایی و علی حاتمی در پرتو حقوق ممیزی دهه 60

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه حقوق عمومی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 گروه حقوق عمومی و بین الملل/ دانشگاه علامه طباطبائی/تهران/ ایران

3 گروه حقوق عمومی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

10.22034/mral.2022.558222.1342

چکیده

ممیزی فیلم بعد انقلاب اسلامی نیز از سوی حکومت بر آثار سینمایی اعمال شده است. در این مقاله از دل فیلم های مسعود کیمیایی و علی حاتمی، نسبت میان ممیزی آثار سینمایی ایشان با حقوق دهه شصت در بوته تحلیل و داوری قرار گرفته است. در سال های 1357 تا 1369 که نظام جدید حقوقی در حال استقرار و تثبیت بوده، قوانین و مقررات در حوزه سینما و ممیزی فیلم نیز اجرا می شده و دو فیلم از کیمیایی و دو فیلم از حاتمی، گرفتار تیغ ممیزی شدند. فیلم «خط قرمز» کیمیایی به دلایلی نظیر عدم رعایت حجاب و ارائه شخصیتی متفاوت از یک مامور امنیتی حکومت پهلوی و فیلم «تیغ و ابریشم» به جهت پرداختی متفاوت از اعتیاد و قاچاق مواد مخدر و سیاه نمایی از زندان ها دچار ممیزی شدند. در آثار حاتمی، «حاجی واشنگتن» به جهت ارائه تصویر کمیک از سفیر ایران در دوره قاجار و نقد دیپلماسی سیاسی دهه شصت؛ و فیلم «جعفرخان از فرنگ برگشته» به دلیل تصویرسازی ابتذال در جدال سنت و غرب زدگی، توقیف شده اند. مواردی که بعد از بررسی ممیزی فیلم ها با موازین حقوقی وقت، بلاوجه به نظر رسیده و ممیزان دهه شصت، با عبور از حقوق ممیزی فیلم‌ها، با معیارهای فراحقوقی حکم به ممیزی و توقیف این آثار داده اند و آیین نامه‌های نظارت بر نمایش فیلم مصوب 1344 و 1361، نقض شده اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Censorship of Cinematic works of Masoud Kimiaei and Ali Hatami in the light of the Censorship law of 1980s of Iran

نویسندگان [English]

  • Amirhossein Salimian 1
  • vahid agah 2
  • Dr.Mohammad Jalali 3
1 Department of Public law, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran
2 .Department of Public and International law, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran
3 . Department of Public law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]

After the Islamic revolution of Iran, the film censorship has also been applied by the government to cinematic works. In this article, based on the films of Kimiaei and Hatami, the ratio between the censorship of their films and the law of the 1980s has been analyzed and judged. In the years 1979 to 1991, when the new legal system was being established and stabilized, laws and regulations were implemented in the field of cinema and film Censorship and four films by Kimiaei and Hatami were caught by the censorship blade. In Kimiai's film, "Red Line" was censorship for reasons such as not observing the hijab(Shari'a), presenting a different character from a Pahlavi government security officer, and the "Blade and Silk" film for different face of addiction and drug trafficking and depicting prisons. In Hatami's works, "Haji Washington" in order to present a comic picture of the Iranian ambassador in the Qajar period and criticism of the political diplomacy of the 1980s; and the movie "Jafar Khan returned from Abroad" have been banned due to the vulgar depiction of the conflict between tradition and Westernization. The cases that after reviewing the censorship of the films according to the legal standards of the time, were found to be unreasonable, and the censors of the 1980s, by passing the law of censorship the films,ordered the censorship of these works with extra-legal criteria, and the regulations for the supervision of the screening of films approved on 1965 and 1983, have been violated.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Cinema Law
  • film Censorship
  • Ali Hatami
  • Masoud Kimiaei
  • Art Law
آل شیخ، رحیم، آزادی سینما و نظم عمومی در نظام حقوقی ایران و ایالات متحده، تهران: کیومرث، چاپ اول، 1399.
امید، جمال، تاریخ سینمای ایران (1369 ـ 1358)، تهران: روزنه، چاپ اول، 1383.
بهارلو، عباس، علی حاتمی (جلد 2)، تهران: قصه، چاپ اول، 1379.
حاتمی، علی، مجموعه آثار علی حاتمی (جلد 2)، تهران: مرکز، چاپ اول، 1376.
حسینی، حسن، راهنمای فیلم سینمای ایران (جلد 1)، تهران: روزنه، چاپ اول، 1400.
خمینی، سید روح‌الله، صحیفه نور (جلد 6)، تهران: مرکز حفظ و نشر آثار امام خمینی (ره)، چاپ  اول، 1368.
طالبی‌نژاد، احمد، سینما اگر باشد: تاریخ تحلیلی سینمای پس از انقلاب، تهران: روزنه، چاپ اول،  1396.
معین، محمد، فرهنگ معین (جلد 1)، تهران: زرین، چاپ اول، 1351.
آگاه، وحید، «آثار فراحقوقی صلاحیت­های هدایتی ارشادی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بر هنرمندان و آثار فرهنگی هنری»، پژوهش­های نوین حقوق اداری، سال سوم، تابستان 1400، شماره 7، صص 216 ـ 190.
آگاه، وحید، «تحلیل ممیزی اخلاقی، سیاسی و فرهنگی ـ  اجتماعی آثار سینمایی در حقوق موضوعه و رویه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی»، مطالعات فرهنگ و ارتباطات، سال بیست و سوم، بهار 1401، شماره 57، صص220 ـ 197.
آگاه، وحید، «تیغ و ابریشم: تحلیل مبانی نظری ممیزی آثار سینمایی»، پژوهش­های حقوقی، بهار 1399، شماره 41، صص200 ـ 173.
احمدیان، معین، «حاجی واشنگتن علی حاتمی را دیده‌اید؟»، کد خبر12758، 13/8/1396، تاریخ مراجعه: 12/7/1399، در: www.farhikhtegandaily.com.
ارجمند، جمشید، «کیمیایی: 1377 ـ 1357»، در: قوکاسیان، زاون، مجموعه مقالات «در نقد و معرفی آثار مسعود کیمیایی از خط قرمز تا فریاد»، تهران: دیدار، 1378، صص97 ـ 94.
انصاریان، مجتبی، «حق بر شادی»، جامعه‌پژوهی فرهنگی، سال یازدهم، پاییز 1399، شماره 3 (پیاپی 37)، صص 59 ـ 35.
داودی، ابوالحسن، «تیغ و ابریشم»، در: مظفری ساوجی، مهدی، شناخت‌نامه مسعود کیمیایی (جلد 1)، تهران: مروارید، چاپ دوم،  1395، صص 636 ـ 631 .
درست‌کار، رضا، «اعصابِ پیرش را جوانی‌های روییدن می‌آراید»، در: قوکاسیان، زاون، مجموعه مقالات «در نقد و معرفی آثار مسعود کیمیایی از خط قرمز تا فریاد»، تهران: دیدار، 1378، صص 41 ـ 32.
روزنامه کیهان، 16 تیر 1359، شماره 11038.
سلحشور، یزدان، «حدس بزن چه کسی فیلمت را می سازد: نگاهی به فیلم جعفر خان از فرنگ برگشته»، کد خبر: 107332،7/6/1398، تاریخ مراجعه: 27/7/1399، در: www.cinemacinema.ir.
طوسی، جواد، «واعظ مسکین مرگ»، در: مظفری ساوجی، مهدی، شناخت‌نامه مسعود کیمیایی (جلد 1)، تهران: مروارید، چاپ دوم، 1395، صص630 ـ 525 .
فکوهی، ناصر، «مصرف سیاسی ـ  اجتماعی یک واژه مبهم: «ابتذال» در گفتمان های امروزی»، آزما، سال شانزدهم، مرداد و شهریور 1395، شماره 119، صص 33 ـ 29.
ماه‌نامه فیلم سینمایی فیلم، سال هفتم، شماره76، اردی‌بهشت 1368.
«مسعود کیمیایی و حجت الاسلام گل محمدی در زندان قصر»، کد خبر: 61702 ،2/7/1399، تاریخ مراجعه: 11/10/1399، در: www.cinemajournal.com.
محسنی، بیتا، «روایت سکانس‌های دربند»، کد خبر: 92963،2/12/1397، تاریخ مراجعه:  5/10/1399، در: www.ghanoondaily.ir.
«ناشنیده‌هایی از علی حاتمی، مرد هزار داستان سینمای ایران»، کد خبر: 113716، 14/9/1389، تاریخ مراجعه: 7/11/1399، در: www.khabaronline.ir/news.
آیین­نامه نظارت بر نمایش فیلم و اسلاید، مصوب 27/6/1344.
آیین­نامه نظارت بر نمایش فیلم و اسلاید و ویدئو و صدور پروانه نمایش آن‌ها، مصوب 4/12/1361.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مصوب 1358.
قانون مجازات اسلامی، مصوب 18/5/1362.
قانون مجازات عمومی، مصوب 7/3/1352.
قانون مطبوعات، مصوب 22/12/1364.