موانع و چالش‌های حمایت از حق بر سلامت در نظام حقوقی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری ، گروه حقوق، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران .

2 استادیار گروه حقوق, واحد ارومیه, دانشگاه آزاد اسلامی, ارومیه, ایران.

3 استاد یار ، گروه حقوق، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران.

10.22034/mral.2022.562064.1381

چکیده

حق برخورداری از بالاترین استانداردهای قابل حصول سلامت از مهم‌ترین حق‌های بشری است که به عنوان یکی از حقوق بنیادین در نظام بین‌المللی حقوق بشر به رسمیت شناخته شده است. با این حال در حقوق ایران، اجرای این حق نیز به‌ مانند برخی دیگر از حق‌ها با موانع و چالش‌های قانونی مواجه گردیده و به طور بدیهی دستیابی به یک نظام سلامت مطلوب در وهله اول نیازمند شناسایی و رفع این موانع خواهد بود. بر این اساس، در مقاله پیش رو به روش توصیفی -تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه ای به این پرسش اصلی پاسخ داده شده است که عمده موانع و چالش‌های حقوقی حق بر سلامت در حقوق ایران چیست؟ هدف از تحقیق حاضر شناسایی موانع فراروی حوزه مورد بحث در جهت رفع موانع مذکور و دست یابی به نظام حقوقی مطلوب تر در این عرصه است . یافته‌های پژوهش گویای این واقعیت است که عدم توجه به معنا و مفهوم دقیق و استاندارد حق بر سلامت و نیز عوامل گوناگون مؤثر بر آن در قوانین موضوعه کشور، عدم رفع مسئله تعارض منافع، ضعف در نظام نظارت قانونی و ضعف در ضمانت اجرای قوانین موجود، به علاوه برخی از خلأهای قانونی دیگر، از جمله مهمترین موانع و چالش‌های قانونی فراروی حق بر سلامت می‌باشند در نتیجه رفع این موانع ، اصلاح قوانین و سیاست‌های کلان موجود در این زمینه از ضروریات اصلی نظام تقنینی کشور می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Obstacles and challenges of protecting the right to health in Iran's legal system

نویسندگان [English]

  • jamileh jafarianasl 1
  • ali Hajipour Kondroud 2
  • arkan sharifi 3
1 PhD Student, Department of Law, Sanandaj Branch, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Law, Urmia Branch, Islamic Azad University, Urmia, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Law, Sanandaj Branch, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran.
چکیده [English]

The right to have the highest attainable standards of health is one of the most important human rights, which is recognized as one of the fundamental rights in the international human rights system. However, in Iranian law, the implementation of this right, like some other rights, is faced with obstacles and legal challenges, and obviously, achieving an optimal health system will require identifying and removing these obstacles in the first place. Based on this, in the following article, the main question has been answered by a descriptive-analytical method and citing library sources, what are the main obstacles and legal challenges of the right to health in Iranian law? The purpose of the current research is to identify the obstacles facing the discussed field in order to remove the aforementioned obstacles and achieve a more favorable legal system in this field. The findings of the research show the fact that not paying attention to the precise and standard meaning and concept of the right to health as well as various factors affecting it in the relevant laws of the country, not solving the problem of conflict of interests, weakness in the legal supervision system and weakness in guaranteeing the implementation of existing laws. In addition, some other legal loopholes are among the most important legal obstacles and challenges facing the right to health, as a result of removing these obstacles, amending existing laws and policies in this field is one of the main requirements of the country's legislative system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • right to health
  • macro policies
  • laws
  • barriers and challenges
ادیانی، سید مرتضی و همکاران، تأمین منابع در نظام سلامت، تهران: آماره،
اسلامی‌تبار، شهریار، مبانی حقوق سلامت، تهران: مجد، 1395.
آناند، سودهیر، فابیان پیتر و آمارتیا سن، عدالت و اخلاق در سلامت، ترجمه: مهدی ریاحی‌فرد با همکاری ایروان مسعودی اصل و علی اخوان بهبهانی، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، 1390.
جنتی، علی و حسین جباری بیرامی، سطح‌بندی خدمات در نظام سلامت، تبریز: شروین، 1391.
سید موسوی، میرسجاد، حق برخورداری از سلامت (واکاوی تعهدات انسانی دولت­ها در حوزه سلامت)، تبریز: شروین، 1393.
لاگلین، مارتین، مبانی حقوق عمومی، ترجمه: محمد راسخ، تهران: نی، 1399.
نجفی، بهزاد، حقوق سازمان‌های بین‌المللی: سازمان جهانی بهداشت (WHO) و حقوق سلامت، تهران: میزان، چاپ اول، 1382.
الوانی، سید مهدی، مدیریت عمومی، تهران: نی، 1378.
ابراهیم‌گل، علی‌رضا، پریسا روشن‌فکر و سید احمد طباطبایی لطفی، «حقوق بشر و مبارزه با بیماری‌های واگیر در عرصه بین‌المللی: ضرورت‌ها و چالش‌ها»، فصل‌نامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران، بهار 1400، شماره 51، صص 277-297.
آرایی، وحید، ابوالفضل قاسمی و یاسر معینی‌فر، «توصیه‌های سیاستی، موانع تحقق‌پذیری حکمرانی خوب در اداره امور عمومی (مطالعه موردی: فرمانداری و شهرداری شهرستان مینودشت)»، فصل‌نامه مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، زمستان 1396، سال هفتم، شماره 25، صص 113-133.
اصغرنیا، مرتضی، «چالش‌ها و الزامات دولت‌ها در تنظیم مقررات در حوزه سلامت»، مجله علمی و پژوهشی حقوق پزشکی، تابستان 1395، شماره 37، صص 57-35.
امین‌زاده، الهام، «ابعاد حقوقی مسئولیت بین‌المللی دولت‌ها و سازمان بهداشت جهانی در خصوص حق بر سلامت در شرایط بیماری‌های فراگیر و تحریم‌های بین‌المللی»، مجله علمی و پژوهشی حقوق پزشکی، تابستان 1400، سال پانزدهم، شماره ۵۶، صص۷۴۰-۷۲۵.
باقری، حامد، یوسف ذاکریان، مهدی امیری، پیمان بلوری و داوود هرمیداس باوند، «حق بر سلامت و بهداشت عمومی از منظر حقوق بنیادین بشر با تأکید بر سند ۲۰۳۰ یونسکو»، مجله علمی و پژوهشی حقوق پزشکی، بهار 1397، شماره 56، صص ۲۰۵-۱۷۷.
حسن‌زاده، قدرت‌الله، «حق بر سلامت از دیدگاه معاهدات بین‌المللی با تأکید بر بیماری کووید ۱۹»، مجله علمی و پژوهشی حقوق پزشکی، زمستان 1400، شماره ۵۶، صص ۸۴۶-۸۳۳.
خمرنیا، محمد، مصطفی پیوند و فاطمه ستوده‌زاده، «تشدید چالش‌های حوزه سلامت در استان‌های کم‌برخوردار: تأثیر پاندمی کرونا»، مجله دانشگاه علوم پزشکی جیرفت، پاییز ۱۴۰۰، سال هشتم، شماره 1، صص ۵۴۴-۵۴۳.
دماری، بهزاد، «چالش‌ها و راهکارهای توسعه حوزه بهداشت کشور از دیدگاه معاونان بهداشت دانشگاه‌های علوم پزشکی و رؤسای مراکز بهداشت استان‌ها»، مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، تابستان 1394، شماره ۱۳، صص 1-16.
عباسی، محمود، راحله رضایی و غزاله دهقانی، «مفهوم و جایگاه حق بر سلامت در نظام حقوقی ایران»، مجله علمی و پژوهشی حقوق پزشکی، ۱۳۹۳، سال هشتم، شماره 30، صص ۱۹۹-۱۸۳.
کمالی، یحیی، «سلامت اداری در ایران: ‌آسیب‌‌ها و راهکارها»، مجله گزارش پژوهشی سازمان بازرسی کل کشور، آذر 1389، سال سوم، شماره 27، صص 41-12.
متقی، سمیرا، آناهیتا سیفی و مجید درودیان، «ماهیت حق بر سلامت و جایگاه دولت در تحقق آن»، پژوهش‌نامه حقوق اسلامی، پاییز 1396، سال هجدهم، شماره 2، صص ۱۲۳-۱۴۸.
مردعلی، محسن، امیر اشکان نصیری‌پور، ایروان مسعودی اصل و حسن عابدی جعفری، «مدل سنجش فساد نظام بهداشت و درمان ایران»، مجله علمی و پژوهشی حقوق پزشکی، زمستان 1396، سال یازدهم، شماره 43، صص ۱۴۶-۱۲۷.
یزدی فیض‌آبادی، وحید، رستم سیف‌الدینی، مرجان قندی و محمدحسین مهرالحسنی، «تعریف سلامت از دیدگاه سازمان بهداشت جهانی: مرور کوتاهی بر نقدها و ضرورت یک تغییر پارادایم»، مجله اپیدمیولوژی ایران، بهار 1396، دوره سیزدهم، شماره 5، صص 108-119.
Akehurst, Michael, A Modern Introduction to International Law, Unwin Hyman, London, sixth edition, 2006.
Bartlett, J., Bioterrorism and Public Health, Jahan Jam Jam Pub, 2004.
Marmot, M., Social determinants of health inequalities, Lancet, 2005, 365 (9464), 1099-104.
Ooms, G., Keygnaert I., Hammonds R., The right to health: from citizen's right to human right (and back), Public Health, 2019, 172, 99-104.
Aras, N.E., Kabadayi, S., Ozeren, E., & Aydin, E., “Right to health and access to health-care services for refugees in Turkey”, Journal of Services Marketing, 2021, 11(3), 221-238.
Chauvin J., Shukla M., Rice J., Rispel L., A survey of the governance capacity of national public health associations to enhance population health, BMC public health, 2016 Dec;16 (1), 1-9.
Forman, L., & Kohler, J. C., “Global health and human rights in the time of COVID-19: Response, restrictions, and legitimacy”, Journal of Human Rights, 2020; 19(5), 547-556.
Khachigian, L. M., “Pharmaceutical patents: reconciling the human right to health with the incentive to invent”, Drug Discovery Today, 2020, 25(7), 1135-1141.
Eleanor, D., “The International Human Right to health: What does this Mean for our Nations and World”, the Center for Law – Indianapolis, Februrary 22, 2001.
Latupeirissa, JJ., “Antecedents of Public's Trust Level Regarding Covid-19 Vaccination: As Reflections of Good Governance in Indonesia”, Viešoji politika ir administravimas. 2022; 21(1), 82-93.
Pūras, D., de Mesquita, J. B., Cabal, L., Maleche, A., & Meier, B. M., “The right to health must guide responses to COVID-19”, The Lancet, 2020, 395, 1888-1890.
Savanstrom, L. Welander, G., Ekman, R., and Schlep L., “Development of a Swedish bicycle helmet promotion programme - one decade of experiences”, Health promotion International, 2002, 17, 161-169.
Shafique, S., Bhattacharyya, D. S., Anwar, I., & Adams, A., “Right to health and social justice in Bangladesh: ethical dilemmas and obligations of state and non-state actors to ensure health for urban poor”, BMC medical ethics, 2018, 19(1), 61-69.
Tait, PW., “Good governance for planetary and the public's health”, Australian and New Zealand Journal of Public Health, 2022 Apr. 1, 46 (2), 101-4.